Jain Sanskrit Sahityano Itihas Part 03

SR No.: 005507
Original Sutra Author: N/A
Author: Munichandrasuri
Publisher: Jain Dharm Vidya Prasarak Sabha Palitana
Publication Year: 2004
Total Pages: 316
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 7 MB

Page 64

પ્રકરણ ૩૭ : દર્શનમીમાંસા (ચાલુ) : પ્રિ. આ. ૫૧-૫૫]
“યથા વાપુરુષાર્થતા ૩ાર્થનામયોરસ્તથા ધર્મશારીકાથામfમહિતમિતિ ને પ્રતા(ત) તે '' P ૫૪ ધર્મસાર– આ “માલધારી દેવપ્રભસૂરિની રચના છે. એ મળતી નથી.
અશ્વસનીય કૃતિ (ઉં. વિક્રમની દસમી સદી)- ઉત્તરસૂઝયણ (અ. ૨, સૂ. ૪૪)ની ‘વાદિવેતાલ’ શાન્તિસૂરિકૃત ટીકા (પત્ર ૧૩૨૮)માં વાચક અશ્વસેનના નામપૂર્વકના અવતરણ સહિત નીચે મુજબનું લખાણ છે :
"उक्तं चाश्वसेनवाचकेन- 'आत्मप्रत्यक्ष आत्माऽयम्' इत्यादि । अथायं दृग्गोचर इति नास्तीत्युच्यते, નામÀાનો, તર્તનૈવતમ્ – ‘ર ૨ નાસ્તીક તત્ સર્વ વક્ષના વન વૃદ્યતે' !''
આ ઉપરથી આ વાચકે કોઈ દાર્શનિક મીમાંસાને લગતી કૃતિ રચી હશે એમ માની અને સાથે સાથે - અનમાં હશે એમ મને લાગવાથી મેં આની અહીં નોંધ લીધી છે. કદાચ એ ન્યાયની જ કૃતિ હોય તો એની ગણના હવે પછીના પ્રકરણમાં થવી ઘટે.
દ્રવ્યાલંકાર (ઉ. વિ. સં. ૧૨૦૨)- આના કર્તા કલિ.” હેમચન્દ્રસૂરિના બે વિદ્વાન વિનય રામચન્દ્ર અને ગુણચન્દ્ર છે. આમ આ ક્રિકણ્વક કૃતિ છે. એમાં ત્રણ વિભાગ છે. પહેલામાં જીવ-દ્રવ્ય અને પુદ્ગલ-દ્રવ્યનું, બીજામાં ધર્માસ્તિકાય અને અધર્માસ્તિકાય એ બે દ્રવ્યોનું અને ત્રીજામાં આકાશાસ્તિકાય નામના દ્રવ્યનું નિરૂપણ છે. આ કૃતિની વિ.સં. ૧૨૦૦માં લખાયેલી એક હાથપોથી જેસલમેરના ભંડારમાં છે. મુનિરાજશ્રી જંબૂવિજયજી મ. દ્વારા સંશોધિત-સંપાદિત થઈ દ્રવ્યાલંકાર લા. દ. વિદ્યામંદિર અમદાવાદથી એલ.ડી. સિરિજ ૧૨૧માં ઈ.સ. ૨૦૦૧માં પ્રસિદ્ધ થયું છે.]
અન્યયોગવ્યચ્છેદાવિંશિકા (શ્લો. ૯) ઉપરની ટીકા નામે સ્યાદ્વાદમંજરી (પૃ. ૯૮, જૈન)માં P ૫૫ દ્રવ્યાલંકારમાંથી અવતરણો અપાયાં છે. એમ કરતી વેળા એના કર્તા તરીકે ‘દ્રવ્યાલંકારકારનો દ્વિવચનમાં પ્રયોગ કરાયો છે. આ. સુશીલસૂરિકૃત સ્યાદ્વાદબોધિની ટીકા સાથે “સુશીલ સા. પ્રકા.” જોધપુરથી ૨૦૫૩માં પ્ર.] કર્મગ્રંથ- હરિવંશપુરાણમાં કોઇ જયસેન વિષે એવી રીતનો ઉલ્લેખ છે કે એથી એમ ભાસે છે કે એમણે કર્મ-સિદ્ધાન્તને લગતો કોઈ ગ્રન્થ રચ્ય હશે. આ અનુમાન સાચું ઠરે તો પણ એ ગ્રન્થ સંસ્કૃતમાં હશે કે કેમ તે જાણવું બાકી રહે છે.
કર્મગ્રન્થ (લ. વિ. સં. ૧૪૫૦)- આના કર્તા “આગમ ગચ્છના જયતિલકસૂરિ છે. આ નામના બૃહત્ તપા' ગચ્છના એક સૂરિએ વિ.સં. ૧૪૫૬માં અનુયોગદ્વારચૂર્ણિનો ઉદ્ધાર કરાવ્યો છે.'
૧. આ નામ મેં યોજયું છે. ૨. આનો એફ. ડબલ્યુ. થોમસે નિમ્નલિખિત નામથી અનુવાદ કર્યો છે :
"The Flower-Spray of the Quodammodo Doctrine" BM 24044LE "Akadomie-Verla" તરફથી બર્લિનથી ઇ.સ. ૧૯૬૦માં પ્રસિદ્ધ કરાયો છે. [ડો. જગદીશચન્દ્ર જૈનનો હિન્દી, સા. સુલોચનાશ્રી અને પં. અજિતશેખર વિ. ના ગુજ. અનુવાદો પ્રગટ થયા છે. મુનિપ્રશમરતિ વિ. સંપાદિત સ્યા. મ. પ્રવચન પ્રકાશન
પુનાથી ૨૦૫૮માં પ્રસિદ્ધ થઈ છે.] ૩. આ નામ મેં યોજ્યું છે.
૪. આ કૃતિ “જૈ. ધ. પ્ર. સ.” (?) તરફથી છપાવાઈ છે. ૫. જુઓ જૈ. સા. સં. ઈ. (પૃ. ૪૪૭)