________________
પ્રકરણ ૪૪ : યન્ત્રવિમર્શ : પ્રિ. આ. ૨૫૬-૨૫૯]
૧૩૯
આ પૈકી પહેલાં બે અતરણો પક્કસવણાકપ્પમાંનાં છે. ઉપન્ય અવતરણ કલ્યાણમન્દિર સ્તોત્રના ૧૭ પદ્યનો ઉત્તરાર્ધ છે.
કેટલાંક ગ્રંથકારાદિનાં નામ આ કૃતિમાં જોવાય છે. દા. ત. શ્રીહર્ષ (પૃ. ૨૫), કેશવ (પૃ. ૨૬), બાહુબલિ (પૃ. ૭૪) અને અમર (પૃ. ૯૯).
પૃ. ૬૬-૬૮માં જે જાતનાં વિંશતિયત્ન આગ્રા વગેરે સ્થળોમાં છે તે પ્રકાશક મહાશયે આપ્યાં છે. નમૂનારૂપે હું આગ્રાની જુમ્મા મસીદમાં પ્રવેશ કરતાં જમણી કબર ઉપરનું યંત્ર સાભાર રજૂ કરું છું
૬
- ૨૫૯
૯ + ૧૦ + ૧ = ૨૦, ૩ + ૧૦ + ૭ = ૨૦, ૮ + ૬ + ૨ + ૪ = ૨૦, ૬ + ૧૦ + ૪ = ૨૦, ૮ + ૧૦ + ૨ = ૨૦, ૯ + ૮ + ૩ = ૨૦.
પ્રસ્તુત કૃતિનાં અંતમાં કહ્યું છે કે મૂવિશ્વઃિ કાવ્યનું ‘ઉપાધ્યાય પદ વડે પ્રસિદ્ધ મેઘવિજયે આ વ્યાખ્યાન કર્યું. આ ઉપરથી આ કૃતિને કેટલાક ભૂવિશ્વ'થી શરૂ થતા કાવ્યના વિવરણ તરીકે ઓળખાવે છે. દા.ત. જિ. ૨. કો. (વિ. ૧, પૃ. ૩૪૯)માં તેમ કરાયું છે.
યત્રો- પ્રસ્તુત કૃતિમાં પ્રસંગોપાત્ત વિવિધ યન્ત્રોનો ઉલ્લેખ કરાયો છે. એ યન્ત્રોનાં નામો યત્ર' શબ્દ બાજુએ રાખતાં નીચે મુજબ છે :
અનપતાકા કિંવા વિજય, સિદ્ધવિંશતિ, કમલાકૃતિ' વિંશતિ, યવન, પદ્માવતી, ચક્રેશ્વરી અને સિંહાસન.
દેવો વગેરે- આ કૃતિમાં નિમ્નલિખિત દેવો વગેરેનો નિર્દેશ છે :
કૃષ્ણ, પાર્શ્વનાથ, ચાર લોકપાલો, ચોવીસ તીર્થકરો, મહાદેવ, મહાવીરસ્વામી, દસ ભવનપતિ, વિહરમાણ જિનેશ્વરો, નવ ગ્રહો, ધરણ ઇન્દ્ર અને પદ્માવતી.
ટિપ્પનિકા- પૃ. ૮૩, ૮૫ ઇત્યાદિગત ટિપ્પણો જોતાં જણાય છે કે આ કૃતિ ઉપર કર્તાએ કે અન્ય કોઇએ ટિપ્પનિકા રચી છે.
ભાષાંતર- પ્રસ્તુત કૃતિનું ગુજરાતીમાં ભાષાંતર થયેલું છે અને એ છપાવાયું છે.'
૧. “મહાવીરગ્રંથમાલા” અને સારાભાઈ નવાબે છાપી છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
