Page Text
________________
પ્રકરણ ૧૬ : નીતિશાસ્ત્ર : [પ્ર. આ. ૨૫૮-૨૬૧]
૧૬૧
જૈન-સૂક્ત-સદોહ– આ એક આધુનિક સંગ્રહાત્મક કૃતિ છે. એમાં અપાયેલાં સૂક્તોનો સંગ્રહ ૫. કૈલાસસાગરગણિએ કર્યો છે. આ કૃતિમાં એમણે મંગળ તરીકે પાંચ પદ્યો આપી સમ્યગ્દર્શનથી ૧૪૪ મે ૨૬૦ વિષયોની શરૂઆત કરી છે. ત્યાર બાદ કેટલાંક પ્રકીર્ણક શ્લોક, સુભાષિત-રત્નખંડો અને વચનામૃતો તેમજ અંતિમ મંગળરૂપે ત્રણ પદ્યો આપી આની પૂર્ણાહુતિ કરી છે. આ પદ્યાત્મક કૃતિનાં ઘણાંખરાં પદ્યો સંસ્કૃતમાં છે. મુખ્યતયા જૈન કૃતિઓને લક્ષીને આ રચના કરાઈ છે. આ કૃતિ શ્રમણોનાં પાંચ મહાવ્રતો તેમજ શ્રાવકોનાં બાર વ્રતો, "બાર ભાવના વગેરે બાબતો ઉપર પણ પ્રકાશ પાડે છે.
અન્ય કૃતિઓ- આ ઉપરાંત સુભાષિતોને અંગે કેટલીક કૃતિઓ જોવાય છે. તેમાં કેટલીકના કર્તાનાં નામ જાણવામાં છે અને કેટલીકનાં નથી. પ્રથમ પ્રકારની કૃતિઓ નીચે મુજબ છે – (૧) સુભાષિતકોશ- આ કૃતિ રામચન્દ્ર રચી છે. (૨) સુભાષિતગ્રંથ- આના કર્તા કિર્તિવિજય છે. (૩) સુભાષિતષત્રિશિકા- આ નામની બે કૃતિઓ છે. એકના કર્તા જ્ઞાનસાગર છે અને બીજાના “લંકા'
ગચ્છના યશસ્વિગણિ છે. (૪) સુભાષિતાર્ણવ- આ શુભચન્દ્રની રચના છે. (૫) સૂક્તસમુચ્ચય- આના કર્તા આચાર્ય રવિગુણ છે. (૬) સૂક્તાવલી – આ તત્ત્વવલ્લભની રચના છે.
P ૨૬૧ (૭) સૂક્તિમુક્તાવલી – આ નામની ત્રણ કૃતિઓ છે. એના કર્તાનાં નામ શ્રતમુનિ, સોમદેવ અને
સોમસેન છે. (૮) સૂક્તિરત્નાવલી – આના કર્તા અભયચંદ્ર છે.
સૂિક્તિરત્નાવલી– આના કર્તા વિજયસોમસૂરિ છે. મુનિ મોક્ષરતિ વિ. ધ્વારા સંપાદિત થઈ પરમપદ પ્રકાશન મુંબઈથી પ્રસિદ્ધ થઈ છે.]
બીજા પ્રકારની કૃતિઓનાં નામ નીચે મુજબ છે :
સુભાષિત, સુભાષિતશતક, સુભાષિતષત્રિંશિકા, સુભાષિતસારોદ્ધાર, સુભાષિતાર્ણવ, સૂક્તસંગ્રહ, સૂક્તસંદોહ અને સૂક્તાવલી યાને સુભાષિતસંગ્રહ.
૧. આ કૃતિ “બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વર-ગ્રંથમાળા'માં ગ્રંથાંક ૧ તરીકે વિ. સં. ૨૦૦૭માં પ્રસિદ્ધ કરાઈ છે. ૨. એઓ શ્રીબુદ્ધિસાગરસૂરિના શિષ્ય શ્રી કીર્તિસાગરસૂરિના પ્રશિષ્ય થાય છે. એમના ગુરુનું નામ જિતેન્દ્રસાગર છે. ૩. આ ત્રિષષ્ટિ માંથી ઉદ્ભૂત કરાયાં છે. ૪. અજૈન કૃતિઓ તરીકે અત્રિ-સંહિતા, આરણ્યકોપનિષદ્, મનુસ્મૃતિ, રામાયણ, મહાભારત, યોગવાસિષ્ઠ. વરાહપુરાણ, શંકરાચાર્યકૃત મનાતાં ચર્પટ-પંજરિકા અને મોહ-મુદ્ગર, પંચગંગ, હિતોપદેશ ઈત્યાદિ
કૃતિઓ પસંદ કરાઈ છે. ૫. અનિત્ય, અશરણ, સંસાર, એકત્વ, અન્યત્વ, અશુચિત, આસ્રવ, સંવર, નિર્જરા, લોક, બોધિની દુર્લભતા અને
ધર્મનું સ્વાખ્યાતત્વ. ૬. જિ. ૨. કો. (ખંડ ૧, પૃ. ૪૪૮)માં આ કૃતિનો “સૂક્તાનિ'એ નામે ઉલ્લેખ જોઈ મેં આ નામ યોજયું છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005505 |
| Book Title | Jain Sanskrit Sahityano Itihas Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Munichandrasuri |
| Publisher | Jain Dharm Vidya Prasarak Sabha Palitana |
| Publication Year | 2004 |
| Total Pages | 340 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |