Jain Sanskrit Sahityano Itihas Part 01

SR No.: 005505
Original Sutra Author: N/A
Author: Munichandrasuri
Publisher: Jain Dharm Vidya Prasarak Sabha Palitana
Publication Year: 2004
Total Pages: 340
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 194

પ્રકરણ ૭ : નાટ્યશાસ્ત્ર : પ્રિ. આ. ૧૮૩-૧૮૬]
૧૧૧
ધનંજયથી ભિન્ન અભિપ્રાય દર્શાવાયો છે. ભારતના નાટ્યશાસ્ત્રમાં પૂર્વાપરવિરોધાત્મક કથન છે એમ પણ અહીં કહેવાયું છે. સટ્ટક એ બારમું પાક્ય છે એટલે કે રૂપક છે એમ “કલ. હેમચન્દ્રસૂરિએ કાવ્યાનુશાસન (અ. ૮, સૂ. ૩')માં કહ્યું છે. પણ પ્રસ્તુત વિવૃતિમાં તો એને “ઉપરૂપક' ગયું છે.
આ ઉપરાંત રસ એ સુખ અને દુઃખ એમ બંને લાગણી ઉત્પન્ન કરે છે એવું આ વિવૃતિનું વિધાન P ૧૮૬ છે. એ ઉપર્યુક્ત કાવ્યાનુશાસન અને કાવ્યપ્રકાશથી ભિન્ન મત દર્શાવે છે.
રસના દોષોના નિરૂપણ પ્રસંગે કાવ્યપ્રકાશ સાથે વિવૃતિ મળે છે તો કોઈ કોઈ વાર જુદી પણ પડે છે.
નવમાં ‘શાંત’ રસને શ્રવ્ય કાવ્યમાં જ નહિ પણ નાટકમાં યે સ્થાન છે એમ વિવૃતિમાં પ્રતિપાદન કરાયું છે.
[અંજનાપવનંજયનાટકમ્ હસ્તિમલ, હિંદી અનુવાદ ડો. રમેશચન્દ્ર જૈન. પ્ર. ઋષભદેવગ્રંથમાળા સાંગાનેર.]
[કાવ્યાનુશાસન ઃ નિર્ણયસાગરીય આવૃત્તિનું પુનર્મુદ્રણ : પ્રવચનપ્રકાશન પુના] તિડી તિહાસ- સોહનલાલ પટણી, પ્ર. રાતા મહાવીર તીર્થ સૂરતનો ઇતિહાસ- કેશરીચંદ ઝવેરી. ગૌતમસ્વામિ મહાગ્રંથ- નંદલાલ દેવલુક, પ્ર. અરિહંત પ્રકાશન ઉપરિયાળા તીર્થ ઇતિહાસ- જયંતવિજય. શંખેશ્વરતીર્થ- જયંતવિજય, પ્ર. યશો વિ. ગ્રંથમાળા રાજનગરના જિનાલયો– સં. જિતેન્દ્ર બી. શાહ, પ્ર. આ. કે. પેઢી સત્યપુરતીર્થ ઇતિહાસ- પ્ર. જૈન સંઘ સાંચોર, લે. મીશ્રીમલ બાથરા. રાણકપુર ઇતિહાસ- પ્ર. પ્રાગ્વાટ સંઘ. #ાપર 1 તિહાસ- પ્ર. કાપરડાતીર્થ સમિતિ
ભોજવ્યાકરણ અને વિક્રશ્ચિત્તામણિ– વિનયસાગર, સવિવરણ અનુવાદ ડૉ. જયદેવ પ્ર. આર્યજયકલ્યાણ કેન્દ્ર.
સાહિત્યશિક્ષામંજરી- (અલંકારવર્ણન) ધુરંધર વિ. પ્ર. જે સાહિત્ય વ. સભા
૧. કાવ્યના પ્રેક્ષ્ય અને શ્રવ્ય એમ બે પ્રકાર પાડી પ્રેક્ષ્યના પાઠ્ય અને ગેય એમ બે ભેદ દર્શાવી પાર્શ્વના ઉપભેદો તરીકે આ સૂત્ર નીચે મુજબ યોજાયું છે. “पाठ्यं नाटक-प्रकरण-नाटिका-समवकारेहामृग-डिम-व्यायोग्तेत्सृष्टिताङ्क-प्रहसन-भाण-वीथी-सट्टकादि" અહીં અંકને બદલે ઉસૃષ્ટિતાંકનો ઉલ્લેખ છે.