Page Text
________________
મીમાંસક મતે વેદપ્રામાણ્યસ્થાપનની અન્ય રીતિ લે છે એમ કહેવું પણ યોગ્ય નથી, કારણ કે કર્મોનું સ્વરૂપ જાણ્યા વિના કર્મો કરવાને ઉપદેશ આપનારમાં આપ્તત્વ હેતું નથી. કર્મોના સ્વરૂપનું જ્ઞાન લૌકિક જનોને દુર્ઘટ છે, કારણ કે પ્રત્યક્ષ આદિ પ્રમાણેથી તે જ્ઞાન થતું નથી એ અમે જણાવી ગયા છીએ. પુપદેશપરંપરાની કલ્પના કરવામાં તે આંધળો આંધળાને દોરે એવો ઘાટ થશે. જેઓ પર રૂપ ફળ આપનારા કર્મો કરે છે તે પરલોકમાં માનનારાઓએ શાસ્ત્ર દ્વારા કમનું સ્વરૂપ જ્ઞાત થાય છે એ સ્વીકારવું જોઈએ અને શાસ્ત્રો વેદ જ છે. એટલે વેદનું પ્રમાણ સિદ્ધ થયું.
85. ननु लोकप्रसिद्धित एव धर्माधर्मसाधनानि कर्माणि ज्ञास्यन्ते, किं शास्त्रेण ? उपकारापकारी हि धर्माधर्मयोर्लक्षणमिति प्रसिद्धमेवैतत् । तथाऽऽह
व्यास:--
इदं पुण्यमिदं पापमित्येतस्मिन् पदद्वये ।
आचण्डालं मनुष्याणामल्पं शास्त्रप्रयोजनम् ॥ इति 85, શંકાકાર–લેકપ્રસિદ્ધિથી જ ધર્મસાધન કર્યો અને અધર્મસાધન કર્મો જ્ઞાત થાય છે; તે શાસ્ત્રની શી જરૂર ? ઉપકાર ધમનું લક્ષણ છે અને અપકાર અધર્મનું લક્ષણ છે એ લેકપ્રસિદ્ધિ તો છે જ. અને વ્યાસે [ પણ કહ્યું છે કે “આ પુણ્ય છે અને આ પાપ છે એમ આ બે પ [કહેવામાં] ચાંડાલ સુધીના બધા મનુને શાસ્ત્રની કઈ ખાસ આવશ્યકતા नथी.' ___86. नैतद्युक्तं, लोकप्रसिद्धेर्निर्मूलायाः प्रमाणत्वानुपपत्तेः । लोकप्रसिद्धिर्नाम लौकिकानामविच्छिन्ना स्मृतिः । स्मृतिश्च प्रभवन्ती प्रमाणान्तरमूला भवति, न स्वतन्त्रोत्यवश्यमस्या मूलमन्वेषणीयम् । तच्च प्रत्यक्षादि नोपपद्यते इति नूनं शास्त्रमूलैव लोकप्रसिद्धिः । विरुद्धानेकप्रकारत्वाच्च लोकप्रसिद्धेर्न तस्यां स्वतन्त्रायां समाश्वसिति लोकः । न चोपकारापकारकमात्रलक्षणावेव धर्माधी वक्तुं युज्यते, जपशीधुपानादौ तदभावात् , गुरुदारगमनादौ च विपर्ययादित्यवश्यं शास्त्रशरणावेव तावेषितव्यौ ।
अपि चेदमिष्टिसत्रादिकमेवंफलम् , अयमस्मिन्नधिकृत इति, इयमितिकर्तव्यता, एष देशः, एष कालः, इमे ऋत्विजः इत्यादि किं लोकप्रसिद्धरधिगन्तुं शक्यते ? तस्मादवश्यं शास्त्राधीन एव विशिष्टकर्मावबोध एषितव्यः । शास्त्रं च वेद एवेत्युक्तम् । अतस्तस्य निर्विवादसिद्धमेव प्रामाण्यमिति ।
86. भीमांस-मा १२५२ नथी, अ२६सोप्रसिद्धि निभू होते. प्राभाएय ઘટતું નથી. પ્રસિદ્ધિ એટલે લૌકિક લેકેની અવિચ્છિન્ન [પેઢી દર પેઢી ચાલતી આ બેલી સ્કૃતિ અને સ્મૃતિ ક્યારે થાય ત્યારે તેનું મૂળ કઈ પ્રમાણ હોય, તે સ્વતંત્ર તે થાય જ
| SR No. | 005498 |
| Book Title | Nyayamanjari Ahanika 04 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jayant Bhatt, Nagin J Shah |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 332 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |