________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮ મુક્તિ માર્ગ પ્રત્યે ચાલનાર નથી, મિથ્યાત્વરૂપી જડતાથી જીવોની જડતાને ગુરુ વિના કોઈ હરણ કરનાર નથી, અને ઈહલોક પરલોક તેમજ મુક્તિના પરમ સુખને કરનાર ગુરુ વિના આ જગતમાં કોઈ છે જ નહિ, सर्वेषु जीवेषु दयालवो ये, ते साधवो मे गुरवो न चान्ये । पाखंडिनस्तूदरपूरकाच्च, प्राणातिपातेन वदंति धर्मः ॥१॥ - ભાવાર્થ : જે સર્વે જીવોને વિષે દયાલુપણું ધારણ કરનારા હોય તે સાધુઓજ મારા ગુરુઓ છે, પરંતુતે સિવાય બીજા નથી જે જીવઘાતવડે કરી ધર્મને કહે છે તે ઉદરપોષણ કરનારા પાખંડીયો છે, માટે તે ગુરૂપદને લાયક નથી. काष्ठे च काष्ठांतरता यथास्ति, दुग्धे चदुग्धांतरता यथास्ति । जले जले चांतरता यथास्ति, गुरौ गुरौ चांतरता तथास्ति ॥१॥ | ભાવાર્થ : જેમ કાષ્ટ કાખમાં અંતર હોય છે, જેમ દુધ દૂધમાં અંતર હોય છે, જેમ પાણી પાણીમાં અંતર હોય છે, તેમ ગુરુ ગુરુમાં અંતર (ફેરફાર) હોય છે, આથી સમજવું કે ગુરુગુમાં પણ ઉત્તમ, મધ્યમ, જઘન્ય, ગુણ, નિર્ગુણ સામાન્ય,પ્રગર્ભપણું વિગેરે તારતમ્યપણું હોય છે. - તમામ પ્રકારનો ઉપદેશ કરવાથી જંગમ તીર્થરૂપ, અને ધર્મરૂપી ચક્ષુને ખુલ્લી કરવાથી ગૃહસ્થાશ્રમી જીવોને ગુરુ પૂજવા લાયક છે, કારણ કે ગુરુના ઉપદેશવિના પંડિતપુરૂષો પણ ધર્મના રહસ્યને જાણી શકતા નથી, વિદ્યા, કળાઓ, રસ, સિદ્ધિઓ, ધર્મનું તત્ત્વ, ધન સંપાદન કરવું - એ સર્વ ડાહ્યા મનુષ્યોને પણ, ગુરુ ઉપદેશ વિના પ્રાપ્ત થતાં નથી. માતા, પિતા ભાઈ વગેરે સર્વના ઋણમાંથી મનુષ્ય મુક્ત થઈ શકે છે, પરંતુગુરુના દેવામાંથી સેંકડો ઉપાયોથી મુક્ત થઈ શકતો નથી, માતા, પિતાવિગેરે સગા વહાલા જ્યાં જ્યાં જન્મ થાયત્યાં ત્યાં મળે છે પણ ધર્મોપદેશક સદ્ગુરુતો મહાન પુન્યોદયથી કવચિત જગ્યાએ જ
૬૨
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
