________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮ દેવપણું, ઇંદ્રપણું, ચક્રવર્તીપણું, અમિદ્રપણું, તીર્થંકરપણું, સિદ્ધપણું, જે પ્રાપ્ત થાય છે, તે સર્વ પંચ મહાવ્રતનો જ પ્રતાપ છે.
નિર્મોહી થઈને, એક દિવસ પણ જો વ્રતનું માણસ પ્રતિપાલન કરે તો મોક્ષ ન પામે, તો પણ અવશ્ય સ્વર્ગગામી તો થાય જ ત્યારે જે મહાનુભાવ, તૃણના પેઠે સર્વ લક્ષ્મીને છોડી દઈ દિક્ષા ગ્રહણ કરી, ચિરકાલ સુધી પાળે છે, તેની તો વાત જ શી કરવી, અર્થાત્ તે અવશ્ય શીઘ્રતાથી મોક્ષ મેળવે છે.
(ઉપદેશ સત્યાસીમો)
ચારપુરૂષાર્થ આ જગતને વિષે, ધર્મ, અર્થ, કામ, અને મોક્ષ, એ ચાર પ્રકારના પુરૂષાર્થ કહેલા છે, તેમાં અર્થ, અને કામ તો પ્રાણિયોને ફક્ત નામથી જ અર્થ રૂપ છે, પરંતુ પરમાર્થ થી તો અનર્થ રૂપ જ છે, એ ચારે પુરૂષાર્થને વિષે, ખરી રીતે અર્થ રૂપ તો ફક્ત એક મોક્ષ જ છે, અને તેનું કારણ પણ ધર્મ છે,
તે ધર્મ, સંયમ વિગેરે દસ પ્રકારનો કહેલો છે, અને સંસાર સાગરથી તારનારો છે, કારણ કે અનંત દુઃખ રૂપ સંસાર છે, અને અનંત સુખ રૂપ મોક્ષ છે, તેથી સંસારના ત્યાગનો અને મોક્ષની પ્રાપ્તિનો હેતુ ધર્મ વિના બીજો કોઈ નથી,
જેમ પાંગલો માણસ પણ, વાહનની પ્રાપ્તિથી દૂર જઈ શકે છે. તેમ ઘણા કમવાળો જીવ હોય તો પણ, ધર્મના આશ્રયથી મોક્ષને વિષે જાય
શાસ્ત્રકાર મહારાજા ધર્મને રાજાની ઉપમા આપે છે રાજાને જેમ સામગ્રી હોય છે, તેમ ધર્મ રૂપી રાજાની સામગ્રી ભવ્ય જીવોને બતાવે છે, ગૈલોકય રૂપી ભૂમિ છે, જૈન શાસન નામનું નગર છે, આ નગર વિજય ક્ષમા, તથા સારા પ્રકારની કરણીવાળા લોકોથી પરિપૂર્ણ ભરેલું છે જેમાં જ્ઞાન રૂપી દ્રઢ સ્થાન છે, તેની વ્યાખ્યા રૂપી શ્રેષ્ઠ વેદિકા છે, વિવેકરૂપી મહાન્ પ્રધાન છે, સિદ્ધાન્તરૂપી સંધિકાર છે, સંઘરૂપી જેનું ચતુર્વિધ સૈન્ય છે આવો ધર્મરૂપી રાજા છે. તેનો આશ્રય જે માગે છે, તેને તે ધર્મરાજા
૨૨૯
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
