________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮ ભૂમિ પ્રત્યે જાય છે તેમજ પ્રાણીઓ અજ્ઞાનથી વારંવાર આ સંસાર તરફ જ ચાલે છે, માટે હે ચેતના વિવેકનંત જીવો ! હે જ્ઞાનવાળા ભવ્ય જીવો ! દૂધવડે કરી સંર્પનું પોષણ કરવાના પેઠે, તમે પોતાના માનવજન્મવડે કરી, સંસારનું પોષણ કરશો નહિ. હે વિવેકિયો ! આ સંસારનિવાસથી ઉત્પન્ન થતા અનેક દુઃખોને વિચારીને તમો સર્વ પ્રકારે મોક્ષને માટે પ્રયત્ન કરો. કારણ કે નરકાવાસના દુઃખ જેવું ગર્ભાવાસનું દુઃખ, સંસારની પેઠે કયારે પણ પ્રાણીઓને મુક્તિમાં પ્રાપ્ત થતું નથી.
કુંભીપાકના મધ્યમાંથી આકર્ષક કરાતા નારકીના જીવોની પીડા જેવી પ્રસવ વેદના, મોક્ષમાં ક્યારે પણ પ્રાપ્ત થતી નથી.
બહાર અને અંદર નાખેલા શલ્ય જેવા તેમજ પીડાના કારણરૂપ, એવા આધિ વ્યાધિ વિગેરે ત્યાં નથી.
યમરાજની અગ્ર દૂતી સર્વ પ્રકારનાતેજને ચોરનારી, સર્વથા પ્રકારે પરાધીન પણાને ઉત્પન્ન કરનારી, જરા-વૃદ્ધાવસ્થા પણ મોક્ષમાં નથી.
દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચ, નિરકગતિમા પેઠે ફરીથી ભવભ્રમણાના કારણરૂપ એવું મરણ પણ મોક્ષમાં નથી.
પરંતુ ત્યાં તો અમંદ, આનંદમય, અદ્વૈત, અક્ષય, અવ્યાબાધ સુખ સાથે શાશ્વત સ્થિતિ અને અખંડ કેવળજ્ઞાનરૂપી સૂર્ય વડે કરી અખંડ જ્યોતી ઝળકી રહેલી છે. - હંમેશા જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રરૂપી ત્રણ ઉજ્વળ રત્નોનું પ્રતિપાલન કરનારા મનુષ્યો જ મુક્તિને મેળવી શકે છે. તેમાં જીવાદિક તત્ત્વોનો સંક્ષેપથી અથવા વિસ્તારથી, યથાર્થ જે અવબોધ તે સમ્યજ્ઞાન કહેવાય છે. મતિ, શ્રુત, અવધિ મનઃ પર્યવ અને કેવળ એવા અન્વય સહિત ભેદોથી તે જ્ઞાન પાંચ પ્રકારનું છે તેમાં અવગ્રહાદિક ભેદોવાળું તથા બીજા બહુગ્રાહી અને અબહુગ્રાહી ભેદોવાળું અને ઇંદ્રિય તથા અનિંદ્રિયથી જે ઉત્પન્ન થાય તે મતિજ્ઞાન કહેવાય છે. પૂર્વ, અંગ, ઉપાંગ સૂત્રો, પ્રકીર્ણો, ગ્રંથો વિગેરેથી બહુ પ્રકારે વિસ્તારને પામેલું
M૧૫૫
૨
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
