________________
વિવિધ વિષય વિચારમાળા ભાગ-૮ દુઃખે કરી ઉપાર્જન થઈ શકે છે. દુઃખે કરી રક્ષણ કરી શકાય છે, તેના વ્યર્થ અને નાશને વિષે આત્માને મહાદુઃખ થાય છે. કામ, કઠીણકર્મી જીવોને આપાત માત્ર મનોહર છે, પરંતુ વિપાકને વિષે કિંપાકના ફળ સમાન છે, તથા અત્યંત દારૂણ અને મરણને કરનાર છે, માટે હે ભવ્ય જીવો ! અર્થ અને કામ, બન્નેનો નાશ કરી તેને ધિક્કારી ત્રીજો પુઝષાર્થ ધર્મ છે તેનો આશ્રય કરો, કે તે ધર્મના આશ્રયથી સ્વલ્પ સમયમાં ચોથો મોટો જે પુરાવાર્થ મોક્ષ છે તે તમોને પ્રાપ્ત થાય છે.
(ઉદેશ ઓગણપચાસમો)
અનર્થકારી ક્યાય દુ:પ્રાપ્ય મનુષ્ય જન્મ પામી હે ભવ્ય જીવો ! પોતાના આત્માના સુખની ઇચ્છા કરનારે, સર્વથા પ્રકારે ધર્મને વિષે પ્રયત્ન કરવો. પંડિત પુરુષોએ પ્રથમ તો , દુષ્કર્મને બંધન કરવાના ઉપાયભૂત, સુખશ્રીને અંતરાય કરનાર, તપસ્યા કરનારને રોગભૂત કષાયોનો ત્યાગ કરવો, કારણ કે કષાય કરનાર માણસ ગુનવાન હોય તો પણ સજ્જનોમાં શોભા પામતો નથી, વિષમય ખરીનું કદાપિ ભોજન થતુ નથી, અને કરે તો મરે. વગડામાં પ્રદીપ્ત થયેલો અગ્નિ વૃક્ષાદિકને જેમ શીઘ્રતાથી બાળે છે, તેમજ કષાય અગ્નિને વશ થયેલો જીવ જિંદગી પર્યત કરેલ તપકર્મને બાળે છે. કષાયથી કલુષિત ભાવને પામેલા જીવોના ચિત્તમાં, ગળીમાં રંગેલ લુગડાને જેમ કુસુંબના રંગમાં રંગી શકાતું નથી તેમજ ધર્મને ધારણ કરી શકાતો નથી. જેમ ઢંઢને સ્પર્શ કરી સુવર્ણના પાણીથી શુદ્ધિ થતી નથી, તેમ કષાયી માણસ તપકર્મથી પણ શુદ્ધ થતો નથી. જેમ એક દિવસનો તાવ પણ છ માસ ના તેજને હરણ કરે છે, તેમ ક્રોધ પણ પૂર્વકોટિ વર્ષ સુધી ઉપાર્જન કરેલા તપને હણે છે. સન્નિપાતના તાવના પેઠે ક્રોધથી વ્યાકુલ જીવ, વિદ્વાન હોય તો પણકૃત્યાકૃત્યના વિવેકને વિષે જડબુદ્ધિવાળો થાય છે. ઉત્કૃષ્ટ તપ કરી જેણે દેવતાને પણ વશ કરેલ છે, એવો કુરટ ઉત્કરટ મુનિયો ક્રોધથી નરકેગયા છે. વિવેક રૂપી લોચન લુપ્ત થવાથી આત્મા અંધ બને છે, તેથી માન માનનો
M૧૩૫
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org