________________
રાણકપુર
શત્રુંજય અને ગિરનારની જેમ વિધ્યાચળની તળેટીમાં વસેલા રાણકપુરના ધરણુવિહારને જોઈને મનુષ્ય જન્મ સફળ કરવું જોઈએ. ચૌમુખ ઉપર ૪ શિખર અને ત્રણ ભૂમિકાને મળીને ૧૨ શિખરવાળા સ્થાનમાં મૂળનાયકે બિરાજે છે. ત્રણ ભુવનને પ્રકાશતા અને ત્રણે ભુવનના (જ્ઞાન) દાતા હેવાથી તેનું નામ “ત્રિભુવનવિહાર” પડયું છે. તેના ઝળહળ. તેજોમય સુવર્ણના દંડ-કળશ જોતાં તે તે ત્રણે ભુવનને મેહ પમાડે તેવાં છે.
દેવચ્છ દે, સાત મંદિરમાં ચાર જિનેશ્વરે, વીશ વિહરમાન અને વશ જિનનાં બાવન મળીને ૭૨ જિનાલયે ત્યાં છે. એને ફરતાં ચારે બાજુએ જિનબિંબને પાર નથી.” કવિ ઉપ્રેક્ષા કરતાં કહે છે કે, “જાણે નંદીશ્વરને અવતાર જ ધરણુવિહારરૂપે થયે ન હોય !
“વિવિધ પ્રકારની અપાર પૂતળીઓ અને ઝીણું કેતરકામથી આ મંદિર આબુના બીજા અવતારસમું લાગે છે. તેણે અને થાંભલા તે એટલા બધા છે કે તે ગણી શકાય તેમ નથી.”
કવિ પ્રશંસાની પરાકાષ્ટાએ પહોંચી કહી દે છે કે, “આનું વર્ણન મારા જેવા એક જીભે તે ન જ કરી શકે, ૨૬
સત્રશાળા (દાનશાળા) વિશે આ જ કવિ કહે છે કે, “સં. ૧૪૫માં દુષ્કાળ પડ્યો. તેમાં લેકેને રાહત આપવા ધરણાશાહના ભત્રીજાએ કહ્યું : “કાકા! આપણા ઘેર લક્ષમીની
૨૬. પરિશિષ્ટ પહેલું કડી ૩૫ થી ૪૪ ૨૭. એજન. કડી ૧૩
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
