Page Text
________________
૨૦
કહેવામાં આવે છે તે સાથે વિજ્ઞાનને બહુ જ ઓછે સંબંધ છે અને દષ્ટ કરતાં અદષ્ટની દુનિયા ઘણી વિશાળ છે. વિજ્ઞાન શરીરને ઓળખે છે, પણ તેના અધિષ્ટાતા આત્માને સ્પર્શી શકતું નથી, વિજ્ઞાનને સીધે સંબંધ પાર્થિવ જગત સાથે છે. વિશ્વના વિરાટ
સ્વરૂપ વિષે તેને માત્ર ઝાંખી કલ્પનાઓ જ હોય છે. જન્મથી માંડીને મૃત્યુ સુધીના ઐહિક જીવનને તે જુએ છે, જાણે છે. તેની આગળપાછળના જીવનસાતત્યની તેને કશી સૂઝ નથી. જીવ અને જગત-તેના પ્રેરક સંચાલક કોઈ વિશ્વવ્યાપી શક્તિ કે ચૈતન્ય છે કે નહિ તે વિષે વિજ્ઞાનને કશી ગતાગમ નથી, કારણ કે તે વિષય પ્રત્યક્ષથી પર છે. આ કાર્ય છે અધ્યાત્મવિઘાનું અને તેનો સંબંધ છે અન્તર્ગત અનુભૂતિઓ અને માનવ ચિત્તના ઉદ્ધકરણ સાથે. આ રીતે વિજ્ઞાને પણ પિતાની મર્યાદા આંકીને ચાલવાનું છે.
આમ વિજ્ઞાન અને ધર્મ પ્રત્યેક તિપિતાની મર્યાદા સમજી લે, આધુનિક વૈજ્ઞાનિક શે સાથે અથડાતી પુરાણું ધાર્મિક માન્યતાઓનું ઇતિહાસથી ઈતર એવું હવે મૂલ્ય નથી એમ ધાર્મિક સ્વીકારી લે અને જ્ઞાનને અનંત પ્રદેશ કેવળ પ્રત્યક્ષથી સીમિત નથી એમ વૈજ્ઞાનિકે સ્વીકારી લે તે વિજ્ઞાન અને ધર્મ વચ્ચે કશા પણ સંઘર્ષનું કારણ ન રહે.
વળી હવે તે વિજ્ઞાન પણ પહેલાં માફક કેવળ જડવાદી અને પ્રત્યક્ષવાદી રહ્યું નથી. અણુના વિસ્ફોટ પછી અને વિશ્વાકાશના ગહન ભાગોમાં વૈજ્ઞાનિક સાધનો દ્વારા વધારે ને વધારે પ્રવેશ મળવાના પરિણામે આજને જ્ઞાનિક વિશ્વને આશ્ચર્યભાવે નિહાળી રહ્યો છે, વિશ્વના સ્વરૂપને વધારે અકળ ગૂઢ અને ગહન માનવા લાગ્યો છે અને આથી વિશેષ કાંઈ નથી એવા પહેલાંના માનસિક વલણને બદલે જે દેખાય છે, તે કરતાં નથી દેખાતું તે ઘણું વધારે વિરાટ અને માનવબુદ્ધિથી જેને કોઈ તાગ મેળવી ન શકાય એવું ગહન છે એવી પ્રતીતિ તરફ વૈજ્ઞાનિક ગતિ કરી રહ્યો છે. જગતના
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005397 |
| Book Title | Chintan Yatra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Parmanand Kapadia |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 332 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 24 MB |