________________
૨૧૨
સ્વજને સમા ગણું છું, તેમને મારા આ અનુભવના આનંદઅતિરેકના ભાગીદાર બનાવું એવી ઈચ્છા મનમાં સ્ફર્યા કરતી હતી, અને તેમને પત્ર લખવાને પ્રેર્યા કરતી હતી. અહીં કૌસાની આવ્યો ત્યારે શરૂઆતના બે-ત્રણ દિવસ તે મારા પુરાણ સ્નેહી સ્વામી આનંદનું જ મને તીવ્ર સ્મરણ થયા કર્યું હતું. અહીં તે ફરતા હશે, અહીં મિત્રો સાથે તે ચર્ચા કરતા હશે, અહીં ઊભા ઊભા સ્વામી નવા આગન્તુકોને સામે દેખાતાં શિખરે “આ ત્રિશૂલ છે', “ આ નંદાદેવી છે,” એમ
વ્યક્તિગત પરિચય કરાવતા હશે-એમ મનમાં કલ્પનાઓ ચાલતી હતી. અને ગંગાકુટિરના ખૂણે ખૂણે અને અંદર-બહાર અને સ્વામી જ દેખાયા કરતા હતા. આ મન ઉપરનું તીવ્ર સંવેદન રજૂ કરતો સૌથી પહેલો પત્ર મેં સ્વામી આનંદને લખ્યો; બીજે પત્ર પંડિત સુખલાલજીને લખ્યો અને તેમાં જણાવ્યું કે, “આ બાજુએ આવ્યા બાદ અગાધ વિશાળતાનું અને અમાપ ભવ્યતાનું વિવિધ આકાર અને વિવિધ રૂપમાં હું ચાલુ દર્શન કરી રહ્યો છું અને મન તે વડે નિતાંત ભરેલું રહે છે. પણ સાથે સાથે એમ લાગે છે કે આ અનુભવને યથાસ્વરૂપે વ્યક્ત કરવાની-હિમાલયને શબ્દોમાં મૃતિમન્ત કરવાની–મારી પાસે પરિભાષા નથી. આજ સુધીમાં નાના પ્રદેશ અને પર્વતનાં છૂટાંછવાયાં અનેક વર્ણને લખ્યાં છે, પણ એ અંગે મનમાં રચાયેલી images-શબ્દપ્રતિમાઓ, કલ્પનાપ્રતીકે, રૂપક, શબ્દોની નાની સરખી પુંછ અને વાકય-રચનાનું મર્યાદિત વૈવિધ્ય – આ બધું હિમાલયની વિશાળતા અને ભવ્યતાને રજૂ કરવા માટે અપૂરતું, બહુ નાનું, વામણું લાગે છે. અને
આ પ્રદેશનું વર્ણન કરવા ઝંખતા મારાથી એ બની શકે કે કેમ? –એવા અણુવિશ્વાસ-diffidence-ની લાગણી અનુભવતા મારા ચિત્તની દશા રઘુવંશને કાવ્યગાથામાં ઉતારવાને પ્રવૃત્ત
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
