Page Text
________________
સમ્મતિતર્ક પ્રકરણ ભાગ-૨ / દ્વિતીય કાંડ | ગાથા-૫
ગાથાર્થ ઃ
જે પ્રમાણે કેવલજ્ઞાનના આવરણના ક્ષયથી થયેલું જ્ઞાન કેવલ છે=કેવલજ્ઞાન છે, તે પ્રમાણે નિજ આવરણનો ક્ષય થયે છતે=દર્શનાવરણનો ક્ષય થયે છતે, દર્શન પણ ઘટે છે=જ્યારે કેવલજ્ઞાન છે ત્યારે જ કેવલદર્શન પણ ઘટે છે. II૨/૫॥
ટીકા ઃ
केवलज्ञानावरणक्षये यथोत्पन्नं विशेषावबोधस्वभावं ज्ञानं तथा तदैव दर्शनावरणक्षये सति सामान्यपरिच्छेदस्वभावं दर्शनमप्युत्पद्यताम्, न ह्यविकलकारणे सति कार्यानुत्पत्तिर्युक्ता तस्यातत्कार्यताप्रसक्तेरितरत्राप्यविशेषतोऽनुत्पत्तिप्रसक्तेश्च, ज्ञानकाले दर्शनस्यापि संभवः, तदुत्पत्तौ कारणसद्भावाद् युगपदुत्पत्त्यविकलकारणघटपटयुगपदुत्पत्तिवत्, ननु च हेतौ सत्यपि श्रुताद्यावरणक्षयोपशमे श्रुताद्यनुत्पद्यमानमपि कदाचित् दृष्टमित्यनैकान्तिको हेतुः नः श्रुतादौ क्षीणावरणत्वस्य हेतोरभावात् श्रुतादेः क्षीणोपशान्तावरणत्वात्, भिनावरणत्वादेव च श्रुतावधिवन्नैकत्वमेकान्ततो ज्ञानदर्शनयोरेकदोभयाभ्युपगमवादेनैव ।।२ / ५ ।।
ટીકાર્ય :
केवलज्ञानावरणक्षये અમ્યુપામવાલેનેવ ।। જે પ્રમાણે કેવલજ્ઞાનાવરણના ક્ષયમાં ઉત્પન્ન થયેલું વિશેષ અવબોધ સ્વભાવવાળું જ્ઞાન છે તે પ્રમાણે ત્યારે જ=કેવલજ્ઞાનના કાળમાં જ દર્શનાવરણનો ક્ષય થયે છતે સામાન્ય પરિચ્છેદ સ્વભાવવાળું દર્શન પણ ઉત્પન્ન થાઓ, ‘’િ=જે કારણથી અવિકલ કારણ હોતે છતે કાર્યની અનુત્પત્તિ યુક્ત નથી; કેમ કે તેની=કાર્યની, અતત્કાર્યતાની પ્રસક્તિ છે=વિદ્યમાન અવિકલ કારણની કાર્યતા નથી એમ માનવાની આપત્તિ છે. અને ઇતરત્ર પણ=બીજી ક્ષણમાં પણ, કેવલજ્ઞાનકાળમાં કેવલદર્શનના આવરણક્ષયરૂપ અવિકલ કારણ હોવા છતાં જો કેવલદર્શન ઉત્પન્ન ન થતું હોય તો બીજી ક્ષણમાં પણ, અવિશેષ હોવાથી=કેવલદર્શનાવરણના ક્ષયરૂપ કેવલદર્શનના કારણનો અવિશેષ હોવાથી, અનુત્પત્તિનો પ્રસંગ છે=કેવલદર્શનની અનુત્પત્તિની આપત્તિ છે.
*****
વળી અનુમાનથી પણ કેવલજ્ઞાનકાળમાં કેવલદર્શન છે તે સ્પષ્ટ કરે છે
Jain Educationa International
૨૯
--
જ્ઞાનકાળમાં=કેવલજ્ઞાનકાળમાં, દર્શનનો પણ=કેવલદર્શનનો પણ, સંભવ છે; કેમ કે તેની ઉત્પત્તિમાં= કેવલદર્શનની ઉત્પત્તિમાં, કારણનો સદ્ભાવ છે=દર્શનાવરણના ક્ષયરૂપ કારણનો સદ્ભાવ છે, જેમ યુગપદ્ ઉત્પત્તિના અવિકલ કારણવાળા ઘટપટની યુગપદ્ ઉત્પત્તિ છે.
‘નનુ’થી શંકા કરે છે -
-
શ્રુત આદિ આવરણનો ક્ષયોપશમરૂપ હેતુ હોતે છતે પણ શ્રુત આદિ અનુત્પદ્યમાન પણ ક્યારેક
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005360 |
| Book Title | Sammati Tark Prakaran Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 168 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |