Sammati Tark Prakaran Part 02

SR No.: 005360
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2012
Total Pages: 168
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 22

સમ્મતિતર્ક પ્રકરણ ભાગ-૨ | દ્વિતીય કાંડ | ગાથા-૧ જ્ઞાન એ રૂપ બંને પણ તયોનો, સો=આ, પાદેવ=પ્રત્યેક, ત્યારે અર્થપર્યાય છે=બન્ને પણ નયોનું આવા પ્રકારનું અર્થગ્રાહકપણું છે અર્થાત્ દર્શનરૂપ તયનું સામાન્યરૂ૫ અર્થગ્રાહકપણું છે અને જ્ઞાનરૂપ તયનું વિશેષરૂપ અર્થગ્રાહકપણું છે. l૨/૧|| ગાથાર્થ :
જે સામાન્ય ગ્રહણ એ દર્શન છે, વિશેષિત વિશેષ ગ્રહણ, જ્ઞાન છે. બંને પણ નયોનો–સામાન્ય ગ્રહણરૂપ દર્શન અને વિશેષગ્રહણરૂપ જ્ઞાન એ રૂપ બને પણ નયોનો, આ પ્રત્યેક અર્થપર્યાય છે=બન્ને પણ નયોનું આવા પ્રકારનું અર્થગ્રાહકપણું છે અર્થાત્ દર્શનરૂપ નયનું સામાન્યરૂપ અર્થગ્રાહકપણું છે અને જ્ઞાનરૂપ નયનું વિશેષરૂપ અર્થગ્રાહકપણું છે. ll૨/૧|| ટીકા :__द्रव्यास्तिकस्य सामान्यमेव वस्तु, तदेव गृह्यते अनेनेति ग्रहणं दर्शनमेतद् उच्यते, पर्यायास्तिकस्य तु विशेष एव वस्तु, स एव गृह्यते येन तत् ज्ञानं अभिधीयते, ग्रहणम् विशेषितम् इति विशेषग्रहणमित्यभिप्रायः । द्वयोरपि अनयोर्नययोरेष प्रत्येकमर्थपर्यायः अर्थ विषयं, पर्येति-अवगच्छति, यः सोऽर्थपर्यायः ईदृग्भूतार्थग्राहकत्वमित्यर्थः । ટીકાર્ય :
દ્રાસ્તિવય .... ડ્રર્થક દ્રવ્યાસ્તિકનું દ્રવ્યાર્થિકનયનું, સામાન્ય જ વસ્તુ છે, તે જ=સામાન્ય વસ્તુ જ, આના વડે ગ્રહણ થાય છે, એથી ગ્રહણ એ=સામાન્ય વસ્તુનું ગ્રહણ એ, દર્શન કહેવાય છે. વળી પર્યાયાસ્તિકાયની વિશેષ જ વસ્તુ છે તે જ જેના વડે ગ્રહણ થાય છે તે જ્ઞાન કહેવાય છે. ગ્રહણ વિશેષિત છે એથી વિશેષ ગ્રહણ એ પ્રકારનો અભિપ્રાય છે. તેથી વિશેષ ગ્રહણ જ્ઞાન કહેવાય છે તે અર્થ પ્રાપ્ત થાય.
ગાથાના પૂર્વાર્ધથી જ્ઞાનનું અને દર્શનનું સ્વરૂપ બતાવ્યા પછી ગાથાના ઉત્તરાર્ધથી તે બંને નયો શેના ગ્રાહક છે ? તે બતાવે છે –
બો પણ આ વયોનો દર્શન અને જ્ઞાનરૂપ બંને પણ આ તયોનો, આ પ્રત્યેક અર્થપર્યાય છે=ગાથાના પૂર્વાર્ધમાં કહ્યું એ પ્રત્યેક અર્થપર્યાય છે.
અર્થપર્યાયનો અર્થ સ્પષ્ટ કરે છે – અર્થને=વિષયને, જે જાણે તે અર્થપર્યાય. આ અર્થપર્યાય છે એ કહેવાથી શું ફલિત થાય છે ? તે કહે છે – આવા પ્રકારના અર્થનું ગ્રાહકપણું છે. એથી એ પ્રાપ્ત થાય કે ગાથાના પૂર્વાર્ધમાં કહ્યું એવા પ્રકારના દર્શનનયના અર્થનું અને જ્ઞાનનયના અર્થનું ગ્રાહકપણું છે.