Page Text
________________
૨૮
અવતરણિકાર્ય :
અથવા આ બેતી=દ્રવ્યાર્થિકતય અને પર્યાયાર્થિકતયરૂપ બેતી, બાહ્ય વસ્તુ નિબંધન જે અધ્યવસાય અને તે અધ્યવસાયના નિમિત્તથી થતો જે વ્યવહાર અર્થાત્ ‘આ બાહ્ય વસ્તુનો દ્રવ્યાંશ છે’ ‘આ બાહ્ય વસ્તુનો પર્યાયાંશ છે' એ રૂપ થતો વ્યવહાર, તેની મૂલ કારણતાને પ્રતિપાદન કરીને હવે આ બેની જ અધ્યારોપિત અને અવધ્યારોપિત એવા નામ-સ્થાપના-દ્રવ્ય-ભાવનું કારણ એવા વ્યવહારની, કારણતાને પ્રતિપાદન કરતાં આચાર્યશ્રી કહે છે
છાયા :
સમ્મતિતર્ક પ્રકરણ ભાગ-૧ | પ્રથમ કાંડ | ગાથા-૬
-
ભાવાર્થ =
બાહ્ય વસ્તુને જોઈને ‘આ વસ્તુ નિત્ય છે કે અનિત્ય છે ?' ઇત્યાદિ જે અધ્યવસાય થાય છે તે અધ્યવસાય નિમિત્તે જે વ્યવહાર પ્રવર્તે છે તેનું મૂલ કારણ દ્રવ્યાસ્તિકનય અને પર્યાયાસ્તિકનય છે; કેમ કે પદાર્થ દ્રવ્ય-પર્યાયસ્વરૂપ છે, તેથી તે પ્રકારનો અધ્યવસાય થાય છે તે પૂર્વમાં બતાવ્યું. હવે ‘ઘટ’ પદથી વાચ્ય નામ-સ્થાપના-દ્રવ્ય છે તે અધ્યારોપિત છે અને ભાવઘટ ઘટપદથી વાચ્ય થાય છે તે અનધ્યારોપિત છે, આ પ્રકારના વ્યવહારનું કારણ પણ દ્રવ્યાસ્તિકનય અને પર્યાયાસ્તિકનય છે તે બતાવવા માટે આચાર્યશ્રી કહે છે
ગાથા ઃ
Jain Educationa International
नामं ठवणा दवित्ति एस दव्वट्टियस्स निक्खेवो ।
भावो उपज्जवअिस्स परूवणा एस परमत्थो । ११ / ६ ।।
नाम स्थापना द्रव्येति अस्य द्रव्यार्थिकस्य निक्षेपाः ।
भावस्तु पर्यायार्थिकस्य प्ररूपणा एषः परमार्थः ।।१/६।।
અન્વયાર્થઃ
નામ અવળા વવિક્ ત્તિ=નામ-સ્થાપના-દ્રવ્ય એ પ્રમાણે, સ દિવસ નિūવો=દ્રવ્યાધિકનયનો આ નિક્ષેપ છે, ૩ પદ્મવર્કિંગસ પવળા માવો=વળી પર્યાયાર્થિકની પ્રરૂપણા ભાવ છે=ભાવનિક્ષેપો છે, સ પરમો=એ પરમાર્થ છે=ચાર નિક્ષેપાતો પરમાર્થ છે. ।।૧/૬/
ગાથાર્થઃ
નામ-સ્થાપના-દ્રવ્ય એ પ્રમાણે દ્રવ્યાર્થિકનયનો આ નિક્ષેપ છે. વળી પર્યાયાર્થિકની પ્રરૂપણા ભાવ છે=ભાવનિક્ષેપો છે, એ પરમાર્થ છે-ચાર નિક્ષેપાનો પરમાર્થ છે. ।।૧/૬||
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005359 |
| Book Title | Sammati Tark Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 234 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 Mb |