________________
૧૪
પરિણામ એકીમાં જ આવે અને એકીને એકી અથવા એકીથી ગુણવામાં આવે તે તેનું પરિણામ બેકી જ આવે, આટલું સમજવું બહુ સહેલું છે અને એટલું સમજાય તે ગમે તેટલા છૂપાવવા પ્રયત્ન થાય તે પણ પેટીમાં અથવા હાથમાં રાખેલી એકી–એકી રકમને કહેવી મુશ્કેલ ન પડે, એ ઉક્ત પ્રકરણ વાંચ્યા પછી કબૂલ કરવુ પડશે. એકી–એકીના આકષ ક પ્રયાગા ઉપરનું પ્રકરણ વાંચવાથી વાંચકોને સાષ થશે કે કહેવાતા ચમત્કારો એ ગણિતશાસ્ત્રના સાધારણ દાખલાઓ છે. રકામી અને ચમચાના પ્રયોગ આકર્ષક અને લેાકેાની ગેરસમજ દૂર કરવા માટે ઉપયાગી થઈ પડશે.
તેવી જ રીતે પ્રકીણ પાંચ પ્રયાગા નામના પ્રકરણમાં ડાબી અને જમણી રકમ કહેવાની રીત, તેમણે જે રીતે સમજાવી છે, તે રીતે સમજતાં વાચકે કબૂલ કરવું પડશે કે આંકડાની રમત જાણનાર પ્રેક્ષકા ઉપર કેટલી ઊંડી છાપ પડી શકે છે અને કેટલું માન ઉત્પન્ન કરાવી શકે છે.
તેવી જ રીતે ગણિતજ્ઞાન અને બુદ્ધિની કસોટી કરનાર કોયડાઓને અભ્યાસ કરનારને ખાતરી થશે કે એલજીબ્રાને હિન્દુસ્તાનના ગણિતશાસ્ત્રીઓએ ઘણી સરલ બનાવી હતી. આઠમા નોંમરના કેાયડાના અને તે પછીના બે-ચાર કયડાઓના અભ્યાસ કરવામાં આવે તે તેવી પ્રતીતિ થયા વિના નહિ રહે. તેવી જ રીતે ૪૦ નંબરના કોયડાને સમજવામાં આવે તે તેવી પ્રતીતિ થયા વિના રહેશે નહિ. ૪૦ નખરના કાયડામાં ઓછામાં ઓછા શબ્દને વાચકે પૂરેપૂરું માન
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org