Page Text
________________
ધ્યાન આત્માને પરમાત્માના રૂપમાં બદલી નાખે છે. સાધનાની આ ચતુરંગી પ્રક્રિયા આત્માનું પરમાત્મામાં પરિણમન કરે છે - જેને વિહાર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. બસ, અહીં બીજમાંથી વટવૃક્ષ બની ગયું.
ભગવાન મહાવીરનો ક્રિયમાણકૃતનો સિદ્ધાંત આ જ વાત સમજાવે છે. આપણે જેવા પરમાત્માની સ્થાપના કરી ધ્યાનની શરૂઆત કરી તેવી જ આપણી પરમાત્મા બનવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ ગઈ તેથી એમ કહી શકાય કે જે પરમાત્માના રૂપમાં દત્તચિત્ત હોય છે તે પરમાત્મા છે. જેનું
બધું જ્ઞાન પરમાત્મામય છે; જેની બધી ચેતના પરમાત્મા તરફ વહેવા * લાગી છે તે પરમાત્મા જ છે. આપણે ચેતનાના કુશળ નિયોજન દ્વારા આત્મા અને પરમાત્મા વચ્ચેનું અંતર સમાપ્ત કરી નાખીએ છીએ. આત્મા પરમાત્મા બને છે - કે કેટલાય જન્મોનાં જપ-તપ-ધ્યાન પછી આત્મા પરમાત્મા બનશે એ બધી વાત વ્યવહારનયની છે. આ વ્યવહારનો દૃષ્ટિકોણ છે. પારમાર્થિક રીતે નિશ્ચય નયની દૃષ્ટિએ તો જે ક્ષણે આપણે પરમાત્મામાં ઉપયુક્ત થઈ ગયા તે જ ક્ષણે પરમાત્મા બની ગયા. જૈન પારિભાષિક શબ્દોનો ઉપયોગ કરીએ તો સ્થાપના નિક્ષેપાથી શરૂ કરીને આપણી સાધના ભાવ નિપામાં વિરમી. આમ સ્થાપના, અનુભવ, ધ્યાન અને પરિણમનની ખૂબ મહત્ત્વની પ્રક્રિયા છે - જે દ્વારા આત્મા પરમાત્મારૂપે પ્રગટ થાય છે. ભેદભેદ
જ્યારે આપણે આત્મામાંથી પરમાત્મા બનવાનો વિચાર કરીએ કે વાત કરીએ ત્યારે લાગે છે કે જાણે બંને અલગ વસ્તુઓ છે - આત્મા એક છે અને પરમાત્મા બીજો છે. આ ભેદની દૃષ્ટિ છે. જ્યારે આપણે પરિણતિના દૃષ્ટિકોણથી વિચાર કરીએ છીએ ત્યારે આત્મા અને પરમાત્મા વચ્ચે કોઈ અંતર જ નથી. આત્મા એ જ પરમાત્મા છે. આ છે અભેદની દષ્ટિ. વાસ્તવિકતામાં જે કંઈ ભેદ છે તે આત્મા કે પરમાત્માના અસ્તિત્વમાં નથી, પણ ભેદ છે આપણા દૃષ્ટિકોણમાં. ભેદની દૃષ્ટિ ખંડને દેખે છે અને તેનું વર્ણન કરે છે - આ જ્ઞાન છે, આ દર્શન છે, આ ચરિત્ર છે. તેને આત્માની અનેક અવસ્થાઓ દેખાય છે. અભેદની દૃષ્ટિ એ જ –– ૧૨૪
– મહાવીરની સાધનાનો માર્ગ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005328 |
| Book Title | Mahavirni Sadhnano Marm |
| Original Sutra Author | Chandrahas Trivedi |
| Author | |
| Publisher | Anekant Bharati Prakashan |
| Publication Year | 1994 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |