Page Text
________________
શરીરમાં થાક હોય, મસ્તિષ્કમાં મૂંઝવણો હોય તો શ્વાસનો સમ્યફ પ્રયોગ કરો, આરામ મળશે. કોઈ ઘટનાને કારણે મસ્તિષ્ક જો અસ્તવ્યસ્ત થઈ ગયું હોય તો દસ મિનિટ માટે મંદ શ્વાસનો પ્રયોગ કરો, અસ્તવ્યસ્તતા ઓછી થઈ જશે. એવો અનુભવ થશે કે જાણે કોઈ શામક ઔષધિનો પ્રયોગ કરી લીધો હોય ! આવેગ અને શ્વાસ
આવેગ, ઉત્તેજના વગેરેનું નિયંત્રણ શ્વાસ દ્વારા થઈ શકે છે. એ અનુભૂત તથ્ય છે કે જ્યારે આવેશ કે આવેગ આવે છે ત્યારે શ્વાસ અસંતુલિત બની જાય છે. શ્વાસને તીવ્ર કર્યા વગર અથવા તો અસંતુલિત કર્યા વગર કોઈ પણ સંવેગ આવી શકતો નથી. સંતુલિત અવસ્થામાં અથવા શ્વાસને સંતુલિત રાખીને કોઈપણ માણસ ક્રોધ કરી શકતો નથી. મંદ શ્વાસ કરતાં જ સંવેગો લુપ્ત થઈ જાય છે.
ક્યારેક એવો પ્રશ્ન પૂછવામાં આવે છે કે આવેશ અથવા આવેગને કેવી રીતે ઘટાડવા ? તેના ઉપાય બે પ્રકારના છે – એક છે દીર્ઘકાલિક અને બીજો છે અલ્પકાલિક. અલ્પકાલિક ઉપાય એ છે કે જેવો ક્રોધ આવે કે તરત શ્વાસનો સંયમ કરો, શ્વાસને ક્ષણભર માટે રોકી દો. શ્વાસને રોકતાં જ કોઈ આવેશ – ભલે પછી તે આવેશ ક્રોધનો હોય કે કામવાસાનાનો હોય કે અન્ય કોઈ પણ સંવેગનો હોય - તે ટકી નહિ શકે. શ્વાસનો સંવર કરી લેવાથી કોઈ પણ આવેશની એ તાકાત નથી કે તે બહાર આવી શકે. તેથી આપણે શ્વાસ ઉપર ધ્યાન આપીએ. જો સંવેગનું સંતુલન અને મસ્તિષ્કનું નિયંત્રણ કરવું હોય તો શ્વાસસંયમ અત્યંત આવશ્યક છે. શ્વાસસંયમ લોહીના દબાણને પણ સંતુલિત કરે છે. દીર્ઘકાલિક ઉપાય છે – દીર્ઘશ્વાસપેક્ષાનો નિયમિત અભ્યાસ.
આજે અનેક પ્રકારની થેરેપીઓ - ચિકિત્સાવિધિઓ પ્રચલિત બની છે. તેમના દ્વારા ચિકિત્સા કરવામાં આવે છે. આવશ્યકતા એ ! છે કે શ્વાસ - થેરેપીનો વિકાસ થાય અને રંગીન વ્યાસ દ્વારા રોગની ચિકિત્સા કરવામાં આવે. અનુસંધાન દ્વારા આ પ્રવિધિમાં અનેક નવી ક્ષિતિજો ખૂલી શકે છે અને અનેક થેરેપીઓ કરતાં આ થેરેપી અધિક ઉપયોગી પુરવાર થઈ શકે છે.
રો
તમારા પર,
મહાવીરનું આયશાસ્ત્ર ૧ ૩૮ છે
તે કોઈ પણ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005323 |
| Book Title | Mahavirnu Aarogya Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahapragna Acharya |
| Publisher | Anekant Bharati Prakashan |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 188 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |