Page Text
________________
સફળ થતી નથી. લોકો આ જાણે છે કે ધ્યાન, આસન, પ્રાણાયામ વગેરે દ્વારા રોગની ચિકિત્સા થાય છે, પરંતુ આ કથન સાપેક્ષ છે, સર્વથા નિરપેક્ષ નથી. કર્મવાદનું દર્શન એ સ્પષ્ટ કરે છે કે જો રોગ આપ્યંતરિક કારણો દ્વારા ઉત્પન્ન હોય, તો આધ્યાત્મિક ચિકિત્સા વિશેષ સફળ થશે. ત્યાં ધ્યાન, આસન, પ્રાણાયામ વગેરે દ્વારા રોગ મુક્ત થઈ શકાશે. જો બાહ્ય કારણો દ્વારા રોગ ઉત્પન્ન થયો હોય તો આ સાધનો આરોગ્ય પ્રાપ્તિ માટે થોડાંક સહાયક બની શકે છે, પરંતુ નિરપેક્ષ રૂપે સહાયક બનતાં નથી. તમામ રોગ અધ્યાત્મ દ્વારા મટી જશે એવો એકાંતિક વિચાર પણ સંગત નથી અને તમામ રોગ બાહ્ય સાધનો દ્વારા દૂર થઈ જશે એવો પણ એકાંતિક વિચાર સંગત નથી. રોગની ઉત્પત્તિની કારણ – મીમાંસા અનુસાર ચિકિત્સા કરવાથી જ રોગનું નિવારણ થઈ શકે છે.
કેવી રીતે થાય છે વેદન ?
વેદનીય કર્મના બે પ્રકાર છે - સાત વેદનીય અને અસાત વેદનીય, તેમનું વેદન કેવી રીતે થાય છે ? શરીર એક કારણ છે. તેમનું વેદન શરીર દ્વારા થાય છે. અસાત અને સાત બન્નેનું વેદન શરીર દ્વારા થાય છે. શરીરની ઊર્જા જો બરાબર હોય તો સાત વેદનીયનું સંવેદન થાય છે. જો શરીરની ઊર્જા અસ્તવ્યસ્ત હોય તો અસાત વેદનીયનું સંવેદન થાય છે, દુઃખનું સંવેદન થાય છે. તૈજસ શરીર વડે સ્થૂળ શરીરને ઊર્જાની શક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. શરીરની એક સંરચના થઈ છે. આભામંડળ બન્યું છે. જો તે સમ્યક્ સ્થિતિમાં રહે તો સાતનું સંવેદન થશે અને જો તે અસ્તવ્યસ્ત થાય તો અસાતનું સંવેદન થશે. મનની પણ એવી જ સ્થિતિ છે. મન પણ ઊર્જા દ્વારા સંચાલિત છે. આપણી જૈવિક ઊર્જા બરાબર કામ કરતી હોય, તૈજસ શરીરની ઊર્જા સમીચીન હોય તો મન પ્રસન્ન રહેશે, આનંદિત રહેશે. જો ઊર્જા સમીચીન નહિ હોય તો મન અશાંત બની જશે, દુઃખી બની જશે, ખરાબ વિચાર આવવા લાગશે.
જેવી રીતે શરીર સુખદુઃખના સંવેદનનું કારણ બને છે, એવી જ રીતે મન અને વાણી પણ સંવેદનનાં કારણ બને છે. ધ્વનિનાં સૂક્ષ્મ પ્રકંપનો પણ સુખદુઃખના સંવેદનમાં નિમિત્ત બને છે. સંગીત સાંભળવાથી સુખનું સંવેદન થાય છે અને માતમની ધૂન સાંભળવાથી
મહાવીનું મોયણાસ્ત્ર
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005323 |
| Book Title | Mahavirnu Aarogya Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahapragna Acharya |
| Publisher | Anekant Bharati Prakashan |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 188 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |