Page Text
________________
ચોવીસે કલાક લાલસા તીવ્ર નથી રહેતી. લાલસાનો સ્ત્રોત છે રાગ, તે ચોવીસે કલાક ટકી રહે છે.
આપણા બે વિભાગ બની ગયા – એક રાગ અને દ્વેષનો, બીજો ક્રોધ, માન, માયા અને લોભનો. ત્રીજો વિભાગ બને છે ક્રોધથી ઉત્પન્ન થતા ઉપજીવી ભાવનો, અહંકાર દ્વારા ઉત્પન્ન થતા ઉપજીવી ભાવનો. ભય કોઈ મૂળ ભાવ નથી. ભય ઉત્પન્ન થાય છે લોભ દ્વારા. જેટલો લોભ, તેટલું મમત્વ અને એટલો જ ભય. જો લોભ નથી, મમત્વ નથી તો ભય બિલકુલ નથી. વાસના સ્વયંનું ઉત્પાદ નથી. તેનું પણ ઉત્પાદ થાય છે રાગાત્મકતા અથવા લોભ દ્વારા. તે પણ એક નોકષાય છે. કામનાનો એક પ્રકાર છે. આપણી સામે ત્રણ કક્ષાઓ બની ગઈ – એક રાગદ્વેષના આશય-રાગાશય અને દ્વેષાશયની. બીજી કક્ષા બને છે તેમની તીવ્રતા થકી ઉત્પન્ન સંવેગની. ત્રીજી કક્ષા બને છે તેમના ઉપજીવી વ્યવહાર અને આચરણની. ભાવ, સંવેગ અને આરોગ્ય
પ્રશ્ન છે – ભાવ, સંવેગ અને આરોગ્ય વચ્ચે શો સંબંધ છે? આ પ્રશ્ન વિશે વિચાર કરીએ. રાગાશય અને દ્વષાશય – એ આરોગ્યને સીધું પ્રભાવિત કરતા નથી. જ્યારે ભાવ સંવેગ બને છે ત્યારે તે આરોગ્યને પ્રભાવિત કરે છે. તે પણ સીધું આરોગ્યને પ્રભાવિત કરી શકતા નથી. તે પ્રભાવિત કરે છે શરીરના માધ્યમ દ્વારા. આપણા શરીરનું સર્વોત્તમ અંગ મસ્તિષ્ક છે. મસ્તિષ્કનો એક ભાગ છે લિંબિક સિસ્ટમ અને બીજો ભાગ છે હાઈપોથેલેમસ. હાઈપોથેલેમસ ભાવના પ્રત્યે ખૂબ સંવેદનશીલ છે. તે ભાવનાને પકડે છે અને ભાવના દ્વારા થતી પ્રવૃત્તિઓનું નિયંત્રણ કરે છે. જે ભાવના પેદા થાય છે, ભાવ નિર્મિત થાય છે, તેનાથી હાઈપોથેલેમસ પ્રભાવિત થાય છે અને તે બીજાં અંગોને પ્રભાવિત કરે છે. આપણે જે સ્વયંસંચાલિત નાડીતંત્ર છે, ગ્રંથિતંત્ર છે તેને પણ ભાવના પ્રભાવિત કરે છે. જેવી રીતે પૃથ્વી ઉપર આપણો કોઈ અધિકાર નથી તેવી જ રીતે સ્વયંસંચાલિત નાડીતંત્ર ઉપર પણ આપણો કોઈ અધિકાર નથી. ભોજન જમી લીધું, પછી તેનો પરિપાક થાય છે. આપણે તે પ્રત્યે સભાન રહીએ કાન મા ન મહાવીરનું આરોગ્યશાસ્ત્ર ર૪
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005323 |
| Book Title | Mahavirnu Aarogya Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahapragna Acharya |
| Publisher | Anekant Bharati Prakashan |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 188 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |