Page Text
________________
બેસવું હોય તો કયા આસનમાં બેસવું? ઘણા બધા લોકો બેસવાનું જાણતા નથી તેથી સમસ્યાઓ પેદા કરે છે. મહાવીરે પાંચ નિષદ્યાઓબેસવાની વિધિઓ બતાવી છે.
0 ઉત્કટુકા – પુતોની ભૂમિને અડ્યા વગર પગના આધારે બેસવું.
1 ગોદોહિકા - ગાયની જેમ બેસવું અથવા ગાય દોહવાની મુદ્રામાં બેસવું.
0 સમપાદપુતા - બંને પગ અને પુતાને અડીને બેસવું. ઉપર્યકા – પદ્માસન
0 અર્ધપર્યકા – અર્ધ પદ્માસન ધ્યાનાસન : આરોગ્યાસન
બંને પ્રકારનાં આસન હોય છે - ધ્યાનાસન અને આરોગ્યાસન. કેટલાંક આસન ધ્યાન માટે ઉપયોગી હોય છે. જેમ કે સિદ્ધાસન, વજાસન, પદ્માસન, અર્ધપદ્માસન, અર્ધમત્સ્યદ્રાસન, અને શરીર ખૂબ સ્વસ્થ હોય તો નૌકાસન. આ બધાં ધ્યાનાસન છે, ધ્યાન માટે ઉપયોગી આસનો છે. તે આસનો આરોગ્ય માટે ઉપયોગી બને છે કે જે રક્તસંચારની પ્રક્રિયાને બરાબર કરતાં હોય, સ્નાયવિક સંતુલન પેદા કરતાં હોય, સ્નાયવિક ખેંચાણ દ્વારા સ્નાયુનું સમ્યફ વ્યવસ્થાપન કરતાં હોય, કરોડરજ્જુને લચીલી બનાવતાં હોય, મજ્જાને બરાબર કાર્ય કરવામાં સક્ષમ બનાવતા હોય. આવાં આસનો શરીર માટે ઉપયોગી બને છે. જૈન આગમોમાં જે આસનોનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે, તેમાં બંને પ્રકારનાં આસનો છે. કાયોત્સર્ગ એક આસન છે. સૂઈ જઈને કરવામાં આવે તો તે ખૂબ સરળ આસન છે. બેસીને અથવા ઊભા રહીને કરવામાં આવે તો તે બહુ મુશ્કેલ આસન છે. કાયોત્સર્ગ શતકમાં તેનાં સ્વરૂપ અને લાભ વિશે વિસ્તૃત વર્ણન છે. માંસપેશિઓનું ફરીથી સમ્યક સ્થાપન, તનાવનું વિસર્જન તથા વાત-પિત્ત, કફ વગેરેને કારણે થતા રોગોનું ' ઉપશમન - આ બધા કાયોત્સર્ગના પ્રભાવ છે. એ તથ્ય સ્પષ્ટ છે
કે આસનની સાથે બંને સિદ્ધાંતો જોડાયેલા છે, નિર્જરા અથવા જ આત્મશુદ્ધિનો સિદ્ધાંત અને સ્વસ્થ રહેવાનો સિદ્ધાંત, શરીરને
શક્તિશાળી બનાવી રાખવાનો સિદ્ધાંત.
- મહાઈટનું આરોગ્યશાસ્ત્ર * Ed:)
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005323 |
| Book Title | Mahavirnu Aarogya Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahapragna Acharya |
| Publisher | Anekant Bharati Prakashan |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 188 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |