________________
અધ્યાય ૭
૧૦૩ પણ વિચારવા જેવા છે. તેમ સમ્યકત્વ અથવા સમ્યમ્ દર્શન માટે
સર્વધર્મ સમન્વયની પણ ખૂબ જરૂર છે. સદ્ભાગ્યે આમાં આગળ આવી ગયેલ, તે અનેકાંતવાદનું તત્ત્વ આમાં ઘણું ઉપયોગી થાય તેવું છે. ભારતમાં આવી ભૂમિકા છે પણ ખરી જ, આખી દુનિયામાં આ જ એક એવો દેશ છે કે જેણે બધાય ધર્મોના અને જગતની બધીય વિચારધારાઓનું મૂળભૂત સત્વ સ્વીકારી વ્યક્તિગત અને સમાજગત જીવનમાં આચર્યું પણ છે, તેથી તે મહાત્મા ગાંધીજી અહીં જમ્યા અને તેમણે આખાય જગતમાં ભારત દ્વારા સર્વધર્મ સમન્વયની વાત વહેતી મૂકી.
અને છેલ્લે એટલું ખાસ કહેવું જોઈએ કે આ અધ્યાયમાં પાંચેય તેની વ્યાખ્યાઓ આપી છે, તે પણ ખાસ વિચારવા જેવી છે. દા.ત. પ્રમાદથી, એટલે કે આત્મહનનની સાથે પ્રાણઘાત થાય તે જ હિંસા છે. આ વ્યાખ્યાને લીધે સામાજિક ન્યાય ખાતર અને દૂરગામી હિત ખાતર કેટલીય વાર અપ્રમત્ત ભાવે (આત્મરક્ષણ સાથે) જે પ્રાણઘાત થાય તે ક્ષમ્ય માનવો જ પડે છે. આ પરથી એ પણ સ્પષ્ટ
ખ્યાલ આવે છે કે જૈન તત્ત્વજ્ઞાનમાં પણ જેમ ઊંડાણ છે, તેમ વ્યાપકતા માટેની વિચારણા પણ સ્વસ્થ, દૂરગામી અને પરિપૂર્ણ છે. જે દરેક યુગ માટે ખૂબ ઉપયોગી છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
