________________
૧૦૦
તપા- શ્રાદ્ધ-પ્રતિકમણેનાં સૂત્રે
[ વિ. ૧
(૯) વરકનક–આમાં ૧૭૦ તીર્થકરના દેહના વર્ગોને શ્રેષ્ઠ સુવર્ણ, શંખ, પરવાળાં, નીલમ અને મેધ જેવા કહ્યા છે.
(૧૦) ચઉકેસાય–આ સૂત્રમાંના પ્રથમ પંઘમાં કોધાદિ ચાર કપાયે પ્રતિમલ અને પાર્શ્વનાથ દેહના વર્ણને પ્રિયંગુ જેવો કહેલ છે.
દ્વિતીય પદ્યમાં એમના શરીરની કાંતિને અને શરીરના તેજોમંડળને મનહર, નાગના મણિનાં કિરણોથી યુક્ત અને વિજળીથી યુક્ત નૂતન મેઘ ન હેય એવું કથન છે. આમ આ ઉપેક્ષા અલંકારથી વિભૂષિત છે.
વાફપતિરાજ કૃત “ગઉડવહ' ઉપેક્ષા નામના અર્થાલંકારને ઉત્તમ ખજાને છે.
(૧૧) સ્નાતસ્યા- આના પ્રથમ પદ્યમાં રાચી ઈન્દ્રની ભાન્તિનો ઉલ્લેખ છે. વર્ધમાન જિનેશ્વરનાં નેત્રની પ્રજાની ધવલતાં અને “ક્ષીર” સમુદ્રના જળની ધવલતા વચ્ચેના સાઓને લીધે બ્રાતિ થઈ છે. આમ આ “બ્રાન્તિમ ” અલંકાર હેય તે તેનું સૂચન કરે છે.
દ્વિતીય પદ્યમાં કુંભને–કળશોને અપ્સરાઓના પધરો સાથે સ્પર્ધા કરનારા કહ્યા છે
ચતુર્થ પદ્યમાં સર્વાનુભૂતિના દિવ્ય હાથીના વર્ણન પ્રસંગે નીચે મુજબ નિર્દેશ છે –
(અ) એ હાથીની નીલ ક્રાતિ વાદળરૂપ કાદવથી રહિત આકાશ જેવી અર્થાત નિરભ્ર આકાશને ઘેરા વાદળી રંગ જેવી છે,
(આ) એ હાથીની દાઢાને બાલચકના જેવી કહી છે.
() જેમ બીજને ચન્દ્રમા વાંકે હેય છે તેમ એ હાથીને દંકૂશળ વાંકે છે. આ પદ્ય “ઉપમા અલંકારનું ઉદાહરણ છે
.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
