________________
પ૨ : ષડૂદન સુમેાધિકા
(૧) સ્પેન, રસન, પ્રાણ, ચક્ષુ અને શ્રોત્ર આ પાંચ ઇન્દ્રિયેાના નિમિત્તે જે જ્ઞાન થાય તે ઇન્દ્રિયનિમિત્તક અને (૨) અનિન્દ્રિય=મનના નિમિત્તે જે જ્ઞાન થાય તે અનિન્દ્રિય નિમિત્તક કહેવાય છે.
વળી આ ખને ભેદવાળું મતિજ્ઞાન (૧) અવગ્રહ, (૨) ઇહા, (૩) અપાય અને (૪) ધારણાના ભેદથી ચાર પ્રકારે છે.
ઇન્દ્રિય કે મનના નિમિત્તે તેના વિષયભૂત પદાર્થ નુ અવ્યક્ત પણે જે જ્ઞાન તે અવગ્રહ.
તે અવગ્રહ એ પ્રકારે છે (૧) વ્યંજનાવગ્રહ અને (૨) અર્થાવગ્રહ
ઇન્દ્રિયની સાથે તેના તેના વિષયભૂત પદાર્થીના સબધ થવા અર્થાત્ પદાના સંબંધરૂપ અત્યંત અસ્પષ્ટ જે જ્ઞાન તે વ્યંજનાવગ્રહ.
ચક્ષુ કે મનને તેના વિષયભૂત પદાથ' સાથે સંબધ થત નથી, માટે આ એનેા વ્યંજનાવગ્રહ થતા નથી. તેથી શેષ ચાર ઇન્દ્રિયથી વ્યંજનાવગ્રહ થતા હેાવાથી તે ચાર પ્રકારે કહેવાય છે અને અર્થાવગ્રહ પાંચે ઇન્દ્રિય અને મન દ્વારા થતા હેાવાથી તેના છ ભેદ કહેવાય છે.
કુંદન. ફંદા વિચારણા, અવગ્રહથી થયેલ સામાન્ય આધ ઉપરથી વિશેષ નિશ્ચયાત્મક ખેાધ તરફ જવું તે ઈહા. આ છંદ્ગા પણ મન અને પાંચ ઇન્દ્રિયના ભેદથી છ પ્રકારે છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
