________________
પ્રકરણ : ૮
તત્વ મીમાંસા
ગ–બધાં પ્રમેયે જડ જગતમાં રહેતાં નથી. આત્મા, * જ્ઞાન અને મન સૈતિક નથી. કાલ, દિશા પણ ભૌતિક નથી, પરંતુ બધા ભૌતિક દ્રવ્ય દિફ અને કાલમાં રહે છે, આકાશ એક અપરિણમીક ભૂત છે. આ જડ જગત્ પૃથ્વી, પાણી, તેજ અને વાયુથી નિર્મિત છે. આ ચારેય ભૂત પોતપોતાના પરમાણુએથી બનેલ છે, પરમાણુ નિત્ય અને અપરિવર્તનશીલ હોય છે. અણુ એટલે સૂમાવયવ, પરમ સૂક્ષ્માવયવ તે પરમાણુ કહેવાય છે, પરમાણુની વ્યાખ્યા કરતાં કહેવામાં આવેલ છે કે –
जालान्तरगते मानौ यत्सूक्ष्मं दृश्यते रजः । तस्य षन्ठांशो विज्ञेय से परमाणुरित्युच्यते ।।
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
