________________
૧૪૦ : ષડ્રદર્શન સુબાધિકા મૂળ સ્વરૂપમાં મળી જાય, ત્યારે સાધકને કઈક અનેરી અવસ્થાને અનુભવ થાય છે, તે અવસ્થાને સમાધિ કહેવામાં આવે છે. સમાધિ ધ્યાનનું પરિપકવ ફળ છે. ધારણા, ધ્યાન અને સમાધિ ત્રણેને વિચાર એકી સાથે કરવામાં આવે ત્યારે તેને સંયમ કહેવામાં આવે છે. આનાથી મેગીની બુદ્ધિ તભરી તેમજ પરમાત્માના પરમ પાવન અલૌકિક પ્રકાશથી પ્રકાશિત બની જાય છે. તે સમયે યોગીનું જીવન નિર્મળ, નિર્વિકાર અને આનંદમય બની જાય છે. સમાધિ દશા દરમ્યાન ચિત્તના નિરોધ સંસ્કાર સમાધિના બીજા સંસ્કાર પ્રકટ થાય છે. તેને ચિત્તનું નિરોધ ધર્મમાં પરિણીત થનારૂં નિધિ પરિણામ કહેવામાં આવે છે. યોગી જ્યારે જાગૃતિ દશામાં હોય છે ત્યારે પણ સમાધિ દશાને પરિણામે પ્રાપ્ત થયેલા એ સંસ્કાર કાયમ રહે છે. તેને ચિત્તનું અથવા તે નિરોધ પામેલા ચિત્તનું અવસ્થા પરિણામ કહે છે. ચિત્ત જ્યારે શ્રેય પદાર્થની સામે એકાકાર બની જાય છે ત્યારે તે સમાધિ પરિણામ કહે છે. - આ ઉપરાંત આ પાદમાં અતિતધર્મ ઉદિતધર્મ તેમજ અવ્યપદેશધર્મનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. ત્યાર બાદ ગીને ભૂત ભવિષ્યનું જ્ઞાન, સઘળા પ્રાણીની વાણીનું જ્ઞાન, પૂર્વ જન્મનું જ્ઞાન તેમજ અંતધાન થવાની શક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે, તેનું વિશદ વર્ણન કરવામાં આવેલ છે. ટૂંકમાં ચૌદ ભુવનનું તેમજ તેમાં રહેલાં સર્વ પદાર્થોનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે. વિવેકજ્ઞાન હેવાથી સિદ્ધિમાં ન ફસાતા કૈવલ્યને પામે છે. જે અંતિમ પુરુષાર્થ કહેવાય છે, પછી પુનર્જન્મ કે મૃત્યુ થતું નથી. જેને મેક્ષ કે મુક્તિ કહેવામાં આવે છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
