________________
૧૩૬ : ષડૂદન સુએાધિકા
છે, કિંતુ ધ્યાન અને ધ્યેયમાં ભેદ બન્યા રહે છે. અર્થાત પરમાત્મામાં સથા ચિત્ત લય પામતુ નથી. એકાકાર થવાની તૈયારીમાં છે. અસંપ્રજ્ઞાત સમાધિમાં ધ્યેયાકાર વૃત્તિને પણ નિરાધ થઈ જાય છે. આમાં ધ્યેય અને ધ્યાન વચ્ચે ભેદ રહેતા નથી એટલે અસ'પ્રજ્ઞાત સમાધિ સંપૂર્ણ સુખ, શાંતિને વિશ્રાં તિના અનુભવ કરાવનારી છે. તેનાથી જીવનમુક્તિ ને જીવનની ધન્યતાના આનંદ સહેજે મળી રહે છે. આવા આનંદના અનુભવ માટે આચરણુની અત્યંત આવશ્યકતા છે. સાધકે સાધના સાધવી જોઈએ. આવી સાધના સાધવામાં અભ્યાસ અને વૈરાગ્ય ઉપરાંત બીજા પણ મદદરૂપ સાધના છે, જેવા—શ્રદ્ધા, વીય ને સ્મૃતિ, સમાધિ ને પ્રજ્ઞા વગેરે. આ ઉપરાંત ભગવાન પત જલીએ શ્વરપ્રધાનાદા સૂત્રથી કહ્યુ છે કે—ઇશ્વરની શરણાગતિ કે ભક્તિથી પણ મનના નિરોધ થઈ શકે છે. સાંખ્ય દશ ન ઈશ્વરવાદી નથી, જ્યારે યાગદશન ઇશ્વરવાદી છે. તે બાકીના મધા તત્ત્વા સાંખ્યની જેમ માને છે. આથી જ યાગને સેશ્વર સાં પણ કહેવામાં આવે છે ઇશ્વર અનામિ હાવા છતાં તેના અનેક નામેા છે તેમાં મહુષિ પતંજલીએ' કહ્યુ` છે કે—સ્ય વાવ: પ્રળવ: અર્થાત્ કાર તેમનું ઈશ્વરનું નામ છે, તેને જપ કરવા, તેનું સ્મરણ કરવું તે ભક્તિ છે.
• સારા કાર્યોમાં અનેક વિજ્ઞો આવે ’ તે કહેવત અનુસાર સાધનાતા અનેક વિજ્ઞોનું વણ્ન પત'જલીએ કર્યુ છે તે આ પ્રમાણે. શારીરિક અને માનસિક આધિ, વ્યાધિ અને ઉપાધિ, ત્યાન એટલે કે એવી જડતા સ્થિતિ સ્થાપકતા કે અકમ ણ્યતા, આત્મ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
