________________
માટે જ વાપરવામાં આવ્યો છે. આ કૃત્રિમ વિદ્યુત-ઊર્જા અથવા વાદળોમાં ભેગા થયેલી ‘સ્ટેટિક-ચાર્જ’ની વિદ્યુત-ઊર્જા માટે વાપરવામાં આવ્યો હોય એમ નથી લાગતું.”
હવે આગમમાં ‘વિજ્જુ' - વીજળી અથવા વિદ્યુત (lightning)નો સચિત્ત તેઉકાયની ગણનામાં કઈ અપેક્ષાથી છે એની સ્પષ્ટતા આ પ્રમાણે થાય છે (૧) જ્યાં સુધી વાદળોની અંદર રહેલો વિદ્યુત-ભાર વિદ્યુત (ઇલેક્ટ્રિક) ઊર્જાની
અવસ્થામાં રહેલો હોય છે ત્યાં સુધી ફક્ત પૌદ્ગલિક એટલે સચિત્ત દ્રવ્ય છે. (૨) જ્યારે એ ઇલેક્ટ્રિક (વિદ્યુતભાર) હવાના આયનીકરણને કારણે ‘ડિસ્ચાર્જ’ થાય છે, ત્યારે ઇલેક્ટ્રો મેગ્નેટિક (વિદ્યુત-ચુંબકીય) ઊર્જાના રૂપમાં પણ પૌદ્ગલિક અવસ્થામાં હોય છે.
(૩) જ્યારે આ ઊર્જા જે બહુ જ વધારે તાપમાનવાળી હોય છે, એ જ્યારે જ્વલનશીલ પદાર્થો (ગેસ, સૂક્ષ્મ પદાર્થો)ના સંપર્કમાં ખુલ્લી હવા (જેમાં ઑક્સિજન પણ હોય છે)માં આવે છે, ત્યારે કંબશ્ચનની ક્રિયા થાય છે અને ચમકતી વીજળીની સાથે જ અગ્નિના સ્વરૂપમાં પ્રકટ થાય છે અને એ વીજળી ચિત્ત તેઉકાય બની જાય છે. જ્યાં-જ્યાં એ જ્વલનશીલ પદાર્થોને બાળે છે, ત્યાં-ત્યાં બધી જગા સચિત તેઉકાયનું અસ્તિત્વ હોય છે.
આ બહુ જ સ્પષ્ટ રીતે સમજવામાં આવે છે કે જ્વલન-બિંદુથી પણ ઘણું વધારે તાપમાન, ખુલ્લી હવામાં ઑક્સિજનનું મળવું, તથા જ્વલનશીલ પદાર્થોનો યોગ આ બધું મળીને ‘વિ’ને સચિત તેઉકાય બનાવે છે. આ પ્રમાણે અનિપાત અથવા વજ્રપાત પણ તીવ્ર અગ્નિનું રૂપ બની જાય છે.
Jain Educationa International
53
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
