Page Text
________________
એ આધારે અગ્નિ પર રંધાયેલું ભોજન, પાણી, આદિ તથા અગ્નિ દ્વારા તૈયાર કરેલી લોખંડની સોયને અચિત્ત તેઉકાય કહેવાય છે. કારણ કે જ્યારે તે સચિત્ત અગ્નિના સંસર્ગમાં હતા ત્યારે તેમાં સચિત્ત અગ્નિનનો પ્રવેશ થયો હતો. એટલે એ તાત્પર્ય થાય છે કે જ્યારે સચિત્ત અગ્નિનો સંપર્ક છૂટી જાય પછી એ અચિત્ત તેઉકાયના રૂપમાં રહી જાય છે. એનું સચિત્ત હોવું અગ્નિના સંપર્કના કારણે જ છે. એ સ્વયં પોતે પોતાનામાં સચિત્ત અગ્નિ બનતી નથી. જો સ્વયં અગ્નિના જીવોનો સંપર્ક નહિ હોય, તો એ ગરમ થવાથી પણ સચિત્ત અગ્નિ નહિ બનત. જેમ સૂર્યના તાપને અચિત્ત જ માનીએ છીએ, એના તાપથી ગરમ થયેલું ભોજન અથવા લોખંડની સોય અગ્નિ ન બની શકે. બીજા શબ્દોમાં સૂર્યનો તાપ પૌદ્ગલિક છે અને એણે ગરમ કરેલાં પદાર્થ પણ પૌદ્ગલિક જ છે – અચિત્ત છે. તાપ, પ્રકાશ સ્વયં સચિત્ત નથી. સચિત્ત છે બળવાવાળો પદાર્થ – લાકડી, ઇંધણ, જ્વાળા, અંગારા, આદિ. જેમ સૂર્યનો પ્રકાશ, તાપ-અચિત્ત પુદગલ છે, એમ એના તાપથી ગરમ થયેલા પદાર્થ પણ અચિત્ત જ છે. સૂર્યથી તપેલી પૃથ્વીની સપાટી અથવા અન્ય પદાર્થ અચિત્ત ગરમ પુગલ જ રહે છે, અગ્નિ નથી બનતા.
લોખંડની સોય અથવા ગોળો જે અગ્નિમાં ગરમ કરાય છે. અગ્નિના સીધા સંપર્કમાં આવે છે, કદાચ ગરમ થવાથી લાલ થાય છે, તો પણ એ તાપને ફક્ત ગ્રહણ કરે છે, ઉત્પન્ન નહિ.
એટલે એમાં સચિત્ત તેઉકાયના જીવ અગ્નિમાંથી સંક્રાંત થાય છે. જ્યાં આ જીવોને ઓક્સિજન અથવા પ્રાણવાયુ મળે છે, ત્યાં તે જીવિત રહી શકે છે, પણ
જ્યાં એને ઑક્સિજન નથી મળતો, ત્યાં તે જીવિત નથી રહી શકતા, એટલે ગરમ લોખંડનું અગ્નિનના રૂપમાં જીવિત રહેવું ત્યાં સુધી જ સંભવ છે, જ્યાં સુધી અગ્નિનનો સંપર્ક બનેલો રહે તથા જ્યાં સુધી એને પ્રાણવાયુ મળતો રહે. આ બંનેમાં એકનો પણ અભાવ થાય ત્યારે તે અગ્નિના રૂપમાં જીવિત નથી, રહી શકતા. લાલ ગરમ લોખંડની અંદર તેઉકાયનું અસ્તિત્વ આ અપેક્ષાથી સમજવું જોઈએ તથા સંપર્ક તૂટી જાય પછી એને અચિત્ત તેઉકાયના રૂપમાં બતાવવામાં આવ્યા છે. મધ્ય ભાગ સુધી પહોંચેલા તેઉકાયના જીવ પણ ઑક્સિજન ન મળવાથી અંગ્નિના સંપર્કમાં રહે છે, બીજા જીવ મધ્ય સુધી પહોંચી તો શકે છે, પણ ઑક્સિજનના અભાવમાં તરત જીવિત નથી રહી શકતા - મટી જાય છે. એનું તાત્પર્ય એ થયું કે લોખંડનો ગોળો જ્યાં સુધી અગ્નિમાં પડી રહેશે ત્યાં સુધી આ શૃંખલા તૂટી જશે, ગોળો અચિત્ત બની જશે.
203
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005303 |
| Book Title | Shu Vidyut Sachit Teukay Che |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mahendramuni |
| Publisher | Anekant Bharati Prakashan |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 312 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |