________________
-% ]
, સમ્યગુદર્શન-૧ ન હેય, વિષયસુખ પ્રત્યે સુગ હેાય, ત્યાગ સાથે તપનું આચરણ ઘણું હોય, તે છતાં પણ એને જે પિતાના જ્ઞાનને ઘમંડ આવી જાય, તે. જ્ઞાની, ત્યાગી ને તપસ્વી એવા પણ સમ્યગ્દષ્ટિનું પતન સુલભ બની જાય છે. ઊલટ અર્થ કર્યો અને એમાં હુંકાર ભળે, તે પતન પામવું એ સહેલું છે અને જો હુંકારથી બચી જવાય તે પતન ન પમાય, એ પણ સ્વાભાવિક છે.
શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર અને શ્રી જિનભદ્ર ગણિવર વચ્ચે મેટો અર્થભેદ હતું, એ તે તમે સાંભળ્યું હશે; પરન્તુ, એ મહાપુરુષે પોતપોતાના માનેલા અર્થનું પ્રતિપાદન કરવામાં જરાય પક્ષપાતને આવવા દીધું નથી. પોતે કરેલા અર્થના સમર્થનમાં જેટલી જેટલી વાતે એ મહાપુએ મૂકી છે, તે શ્રી જિનાગમને અનુસરીને મૂકી છે. એ મહાપુરુષોએ કહ્યું કે-શ્રી જિનાગમનાં આટલાં આટલાં વચનોથી અમને આ વાત આમ વ્યાજબી લાગે છે. એ મહાપુરુષોએ કરેલું પ્રતિપાદન વાંચીએ, તો એમાં અંગત મમત્વની ગંધ સરખી પણ નથી, એમ લાગે. હૈયાના એ એટલા બધા પ્રામાણિક કે–આ અર્થ અમને એટલા માટે સારો લાગે છે કે–ભગવાને આને અર્થ આ જ કહ્યો છે, એમ અમને લાગે છે, એમ એ કહેતા. પોતાના કરેલા અને વિષે, એ ઉપકારીઓના હિંયામાં પોતાના અર્થ તરીકેનું મમત્વ ન હતું. પિતાને કરેલા અર્થની સામે આવતાં આગમનાં પ્રમાણેને એળવવાને (ઊલટાવવાને)એ ઉપકારીઓએ પ્રયત્ન કર્યો નથી; પણ આગમનાં પ્રમાણેથી પિતે કરેલ અર્થ કેવા પ્રકારે સંગત થાય છે અને કેવા પ્રકારે અસંગત થતું નથી, તે દર્શાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. આથી જ, એ ઉપકારીઓને માટે આભિનિવેશિક મિથ્યાત્વની પ્રાપ્તિ કહી શકાઈ નથી. એમની વાતમાં, પાછળના મહાપુરુષોએ પણ શું કહ્યું? આ વિષયમાં આ આમ કહે છે ને તે એમ કહે છે, તત્વ કેવલિગમ્ય છે.” શાથી? એ બન્નેય મહાપુરુષોએ અન્ય આગમપ્રમાણેથી પોતપોતાના કરેલા અર્થને સંગત કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે પણ તેમાંના એકેય મહાપુરુષે અન્ય અગમપ્રમાણને એળવવાનો પ્રયત્ન કર્યો નથી.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org