________________
૯૦ ]
સદન-૧ થાપ્રવૃત્તિકરણ દ્વારાએ જ પામે; એથી સમજી શકાય તેમ છે કેયથાપ્રવૃત્તિકરણ એ ચિત્ર-વિચિત્ર પ્રકારનું કરણ છે. અભબ્યાને, દ્રુ બ્યાને અને અપૂર્વકરણને નહી. પામેલા ભવ્યાને પણ ચથાપ્રવૃત્તિકરણુ જ હોય છે. માત્ર ભવ્ય આત્માએ જ યથાપ્રવ્રુત્તિકરણ દ્વારા ગ્રંથિદેશે આવ્યા પછીથી, ભવિતવ્યતા આદિના સુાગે પુરુષાર્થાંશાળી બનીને અપૂર્ણાંકરણને પામી શકે છે, એટલે અભવ્યાને તથા દુબ્યાને તે એકમાત્ર યથાપ્રવૃત્તિકરણ સિવાયના કાઈ પણ પરિણામ હાઈ શકતા નથી. ત્રણેય પ્રકારના પરિણામેાની પ્રાપ્તિ તે માત્ર ભવ્યાત્માઆને માટે જ સંભિવત છે. ભવ્ય આત્માને નિયમા ત્રણેય પરિણામે ઉપલબ્ધ થાય છે. જે આત્માના સંસારકાળ એક પુદ્ગલપરાવથી અધિક બાકી નથી, એવા આત્માઓને જ અહી આપણે ભવ્ય આત્મા તરીકે ઓળખીએ છીએ. એવા આત્માએ યથાપ્રવૃત્તિકરણ દ્વારા ગ્રંથિદેશે આવ્યા પછીથી, ભવિતવ્યતા આદિની અનુકળતાના ચાગ થતાં, ખીજાદિના ક્રમે પ્રગતિશીલ બનીને, અપૂર્ણાંકરણ દ્વારા પેાતાના રાગ અને દ્વેષના ગાઢ પરિણામેા રૂપ ગ્રન્થિને ભેદી નાખે છે. એ રીતે રાગ અને દ્વેષના ગાઢ પરિણામ રૂપ ગ્રન્થિને ભેદ્યા પછીથી જ, ભવ્ય આત્માઓ અનિવૃત્તિકરણ દ્વારા સમ્યક્ત્વને પામે છે. એ વખતે એ આત્માઓના સંસારકાળ જો વધુમાં વધુ ખાકી હાય, તે પણ તે અપુદ્ગલપરાવર્તકાળથી કાંઈક પણ ન્યૂન જ હાય છે.
અહીં એ વાત ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ કે— યથાપ્રવૃત્તિકરણ દ્વારા ગ્રંથિદેશને પામ્યા પછી જીવ અપૂર્ણાંકરણને પામે જ એવા નિયમ નથી, યથાપ્રવૃત્તિકરણ દ્વારા જીવ ગ્રન્થિદેશે તેા અનતીવાર આવે અને તે છતાં ય તે જીવ અપૂર્વકરણને પામે નહી', એ બનવા જોગ છે; પણ અપૂર્ણાંકરણ અને અનિવૃત્તિકરણને માટે એવુ નથી. અસ્થિદેશે આવ્યા વિના કોઈ પણ જીવ અપૂર્વકરણને પામી શકે નહી, જે જીવ ગ્રન્થિદેશે આવ્યા પછીથી અપૂવ કરણને પામે, તે જીવ તે કરણ દ્વારાએ નિયમા ગ્રન્થિને ભેદે. ગ્રન્થિને ભેદીને તે જીવ નિયમા
પણ.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org