________________
૨૬૪ ]
સમ્યગદશન-૧ તેનાથી વિપરીત કટિને ભાવ જે જોરદાર બની જાય, તે એથી, પહેલાં પ્રગટેલા ભાવ ભૂદાઈ જવા પામે.
દાનનો ભાવ લક્ષમી ઉપરની મૂર્જીથી ભરાય અને શીલને ભાવ વિષયસુખની અભિલાષાથી ભેદાય એ વગેરે સહેલું છે, કારણ કે લક્ષમીની મૂચ્છ અને વિષયસુખની અભિલાષા એ વગેરેના ભાવમાં જીવ અનાદિકાલથી રમતે આ છે; જ્યારે, દાન અને શીલને ભાવ આત્માએ પુરુષાર્થથી પેદા કરે છે. આત્માએ પુરુષાર્થથી પેદા કરેલા દાનના ભાવને અને શીલના ભાવને, આત્મા જે બરાબર જાળવી જાણે અને એને ખૂબ ખૂબ બળવાન બનાવવામાં આત્મા જે સફલ નીવડે, તે તે દાનના ભાવથી અને શીલના ભાવથી લક્ષ્મીની મૂચ્છને ભાવ અને વિષયસુખની અભિલાષા રૂપ ભાવ ભેદાવા પામે; નહિતર તે, દાનના ભાવને લક્ષ્મીની મૂર્છાના ભાવથી અને શીલના ભાવને વિષયસુખની અભિલાષા રૂપી ભાવથી, ભેટાઈ જતાં વાર લાગે નહિ.
પરિણામને ભેદવો એટલે
પરિણુમમાં ઉપજતી અસરને અટકાવીને વિપરીત અસર ઉપજાવવી : આપણે તે, કર્મગ્રંથિ રૂપી આત્માને જે પરિણામ છે, તે પરિણામને કેવા પરિણામ દ્વારાએ ભેદી શકાય, એને વિચાર કરવાને છે. કર્મન્થિ રૂપી આત્માનો જે પરિણામ છે, તે કેવા સ્વરૂપને છે ? ગાઢ રાગ-દ્વેષમય એ પરિણામ છે. આત્મપરિણામ મેહનીય કર્મ, કે જે ચાર ઘાતી કર્મોમાં પણ વધુમાં વધુ બળવાન કર્મ છે અને એથી જે કર્મમાં આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપને આવરવાની વધુમાં વધુ શક્તિ છે, તે મેહનીય કર્મથી પેદા થયેલું હોય છે. મોહનીય કર્મથી જનિત એ એ પરિણામ, બાકીનાં ત્રણ ઘાતી કર્મો, કે જે જ્ઞાનાવરણીય કર્મ, દર્શનાવરણીય કર્મ અને અન્તરાય કર્મ તરીકે ઓળખાય છે, તે ત્રણેય ઘાતી કર્મોને સહાયભાવને પામેલ હોય છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
