________________
સંસારી જીવની બીજી પ્રતિપતિ,
૬ બે પ્રકારે સંસારી જીવનો અધિકાર. પ્રશ્ન-સ્વામી! જે આચાર્ય એમ કહે છે કે, બે પ્રકારે સંસારી જવ તે કેવી રીતે કહે છે? ઉત્તર–હે શિષ્યા તે એમ કહે છે જે, એક ત્રસ અને બીજા સ્થાવર જીવ.
૭. સ્થાવર જીવન અધિકાર, પ્રશ્ન-સ્વામી! સ્થાવર છવના કેટલા ભેદ કહ્યા છે? ઉત્તર–છે શીખ્યા તેના ત્રણ ભેદ કહ્યા છે, પૃથ્વીકાયના ૧, અપકાયના ૨, અને વનસ્પનિકાયના ૩ (અતીકાય અને વાયુકાય એ બે ગતીવસ કહ્યા છે, માટે તે અહી નથી લીધા.)
૧ સુક્ષ્મ, બાદર પૃથ્વીકાયનો અધિકાર પ્રશ્ન--સ્વામી! પૃથ્વીકાયના કેટલા ભેદ કહ્યા છે? ઉત્તર–હે શિષ્ય! તેના બે ભેદ કહ્યા છે, સુમપૃથ્વીકાયના જીવ અને બાદર પૃવિકાયના જીવ તેમાં વળી સુક્ષ્મ પૃશ્ચિકાયના બે પ્રકાર કહ્યા છે, ચાર અર્યા તે અર્યા, અને ચાર પર્યા તે પર્યાપ્તા. - હવે સંપ્રહણી ગાથા કહે છે.—ગાથા:—શા માળ સંઘચા | સંતાન कसाय तहयहोति सन्नाओ ॥ लेसिं दिय समुघाए ।सन्नी वेएय पजत्ति॥१॥ दिठी दंसण नाणे॥ जागुवऊगे तथा किमाहारे॥ ऊववाय ठिई समुघाय ।। चवण गई रागई चेव ॥२॥
અર્થશરીર પાંચ ૧, (ઉદારીક 1, કેર, તેજસ ૩, કાણ ૪, આહારક ૫). અવગાહના ૨, (કાયમન) ઉદારીકની જઘન્ય આંગુલને અસંખ્યાતમો ભાગને. ઉત્તક્રષ્ટી એકહજાર જે જન ઝાઝેરી (કમળના ડેડાને ન્યાયે). વૈકિય શરીરની ભવધારણી જઘન્ય આંગુલને અસંખ્યાતમો ભાગ ને ઉતથ્વી પાંચસો ધનુષ્યની તથા ઉત્તર વૈદયની અવગાહને જઘન્ય આંગળને અસંખ્યાત ભાગ ને ઉત્તદષ્ટિ લાખ જોજન ઝાઝેરી આહારકની અવગાહના જઘન્ય મુંટાહાથની ઉત્તક્રસ્ટી એક હાથની અને તેજસ કાણુ શરીરની અવગાહના જઘન્ય આંગળનો અસંખ્યાતમો ભાગ ને ઉત્તકષ્ટિ ચૌદ રાજલોક પ્રમાણે (કેવળ સમુદઘાતની અપેક્ષાએ તથા પોતપોતાના શરીર પ્રમાણે) સંધયણ છ ૩ (વજીરૂખભનારા ૨ રૂખભનારાએ ૩, અર્ધનારા ૪, કીલકાપ, અને છેવટુ, ૬). સંરથાન છે ૪ (સમચઉરસ ૧ નોધપરી મંડલ ૨, સાદી ૩, કુબજ ૪, વામન ૫, અને હંડ ૬). કપાયચાર ૫ (ક્રોધ 1 માન ૨, માયા ૩, અને લોભ ૪), તેમ સંજ્ઞાચાર ૬, (આહાર 1, ભય ૨ મૈથુન ૩, અને પરિગ્રહ ૪, લેસ્યા છ ૭, (ક્રશ્ન ૧, નીલ ૨, કાપિત ૩, તેજુ ૪, પદમ ૫, અને સુલ ૬), ઇટીપાંચ ૮, (તૈકી ૧, ચક્ષુદ્રી ૨, ઘાણે દ્રી ૩, રસેઢી ૪, અને સ્પર્શદ્રી ૫), સમુદઘાત
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
