Parmatma Prakash

SR No.: 005264
Original Sutra Author: N/A
Author: Amrutlal M Zatakiya
Publisher: Vitrag Sat Sahitya Trust Bhavnagar
Publication Year: 1980
Total Pages: 500
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 23 MB

Page 89

७८
યેગીન્દુદેવવિરચિત
[ । ६०च द्वयोरनादित्वादिति । अत्रोनादिजीवकर्मणोस्संबन्धव्याख्यानेन सदा मुक्तः सदा शिवः कोऽप्यस्तीति निराकृतमिति भावार्थः ॥ तथा चोक्तम्- "मुक्तश्वेत्याग्भवे बद्धो नो बद्धो मोचनं पृथा । अबद्धो मोचनं नैव मुश्चेरों निरर्थकः । अनादितो हि मुक्तश्चेत्पश्चाबन्धः कथं भवेत् । बन्धनं मोचनं नो चेन्मुश्चेरों निरर्थकः ॥" ॥ ५९ ॥
अथ व्यवहारनयेन जीवः पुण्यपापरूपो भवतीति प्रतिपादयति६०) एहु ववहारे जीवडउ हेउ लहेविणु कम्मु ।
बहुविह-भावे परिणवइ तेण जि धम्मु अहम्मु ॥६॥ __एष व्यवहारेण जीवः हेतुं लब्ध्वा कर्म ।।
बहुविधभावेन परिणमति तेन एव धर्मः अधर्मः ॥ ६०॥ एहु ववहारे जीवडउ हेउ लहेविणु कम्मु एष प्रत्यक्षीभूतो जीवो व्यवहारनयेन हेतुं लब्ध्वा । किम् । कर्मेति । बहुविहभावें परिणवइ तेण जि धम्मु अहम्मु बहुविधभावेन विकल्पज्ञानेन परिणमति तेनैव कारणेन धर्मोऽधर्मश्च भवतीति । तद्यथा । एष जीवः शुद्धनिश्चयेन वीतरागचिदानन्दैकस्वभावोऽपि पश्चाद्वयवहारेण वीतरागनिर्विकल्पस्वसंवेदनाभावेनोपार्जितं शुभाशुभं જે અનાદિથી જ મુક્ત હોય તો પછી બંધ કઈ રીતે થાય? અને જે બંધન અને મુક્તિ ન હોય તો “મુકાયો” કહેવું નિરર્થક હોય. ૫૯ હવે વ્યવહારનયથી જીવ પુણ્ય-પાપરૂપ થાય છે એમ કહે છે –
आथा-१० म-क्या:-[एषः जीवः ] मा प्रत्यक्ष ७५ [व्यवहारेण] व्यवहा२नयथा [कर्म हेतुं ] ४३पी ४।२४ने [ लब्ध्वा ] पाभीन [ बहु विधभावेन ] अने ४२॥ मा१३५वि४८५ज्ञान३५- परिणमति ] परिशुभेछ [ तेन एव ] तेथी। [धर्मः अधर्मः ] ते ४५यરૂપ અને પાપરૂપ થાય છે.
ભાવાર્થ-આ જીવ શુદ્ધ નિશ્ચયનયથી વીતરાગ ચિદાનંદ જેનો એક સ્વભાવ છે એવો હોવા છતાં પણ વ્યવહારનયથી વીતરાગ નિર્વિકલ્પ સ્વસંવેદનના અભાવથી ઉપાર્જિત એવા શુભાશુભ કર્મરૂપ કારણને પામીને પુણ્યરૂપ અને પાપરૂપ થાય છે.
અહીં જો કે વ્યવહારનયથી જીવ પુણ્ય-પાપરૂપ થાય છે તે પણ પરમાત્માની અનુભૂતિની સાથે અવિનાભાવી વીતરાગસમ્યગ્દર્શનજ્ઞાનચારિત્ર અને બાહ્ય પદાર્થોમાં