________________
યાગીન્દ્વન્દ્વવવિરચિત
[ होडा ६८
मोक्षो हि बन्धपूर्वकः, स च बन्धः शुद्धनिश्वयेन नास्ति, तेन कारणेन बन्धप्रतिपक्षभूतो मोक्षः सोऽपि शुद्ध निश्रयेन नास्ति । यदि पुनः शुद्धनिश्रयेन बन्धो भवति तदा सर्वदेव बन्ध एव । अस्मिन्नर्थे दृष्टान्तमाह । एकः कोऽपि पुरुषः शृङ्खलाबद्धस्तिष्ठति द्वितीयस्तु बन्धनरहित स्तिष्ठति यस्य बन्धभावो मुक्त इति व्यवहारो घटते, द्वितीयं प्रति मोक्षो जातो भवत इति यदि भण्यते तदा कोप करोति । कस्माद्रन्धाभावे मोक्षवचनं कथं घटत इति । तथा जीवस्यापि शुद्धनिश्वयेन बन्धाभावे मुक्तवचनं न घटते इति । अत्र वीतरागनिर्विकल्पसमाधिरतो मुक्तजीवसदृशः स्वशुद्धात्मोपादेय इति भावार्थः ॥ ६८ ॥ अथ निश्चयनयेन जीवस्योद्भवजरामरणरोगलिङ्गवर्णसंज्ञा नास्तीति कथयन्ति - ७०) अस्थि ण उभउ जर-मरणु रोय वि लिंग वि वण्ण । नियम अप वियाणि तुहँ जीवहँ एक वि सण्ण ॥ ६९ ॥ अप्पु
અહીં શિષ્ય પ્રશ્ન પૂછે છે-તે શુદ્ધદ્રવ્યાર્થિકનયરૂપ શુદ્ધનિશ્ચયનયથી મેાક્ષને કરતા નથી તેા શુદ્ધનયથી મેાક્ષ નથી, તે। પછી તેને માટે અનુષ્ઠાન કરવુ' વૃથા છે ?
अस्ति न उद्भवः जरामरणं रोगाः अपि लिङ्गान्यपि वर्णाः । नियमेन आत्मन् विजानीहि त्वं जीवस्य एकापि संज्ञा ॥ ६९ ॥
તેને પરિહાર:–મેાક્ષ ખરેખર બધપૂર્વક છે અને શુદ્ધનિશ્ચયનયથી તે તે બધ પણ નથી તે કારણે બંધના પ્રતિપક્ષભૂત એવા મેાક્ષ પણ શુદ્ધનિશ્ચયનયથી નથી. વળી જો શુદ્ધનિશ્ચયનયથી બંધ હોય તેા સદા બધજ રહે. આ વિષયના સમર્થાનમાં દૃષ્ટાંત કહે છેઃ-કાઈ એક પુરુષ સાંકળથી ખંધાયા છે અને બીજે બંધન રહિત છે. જે બધાયે છે તેને ‘છૂટ્યો ’ એવા વ્યવહાર ઘટે છે. ખીજા પુરુષને ( જે પહેલેથી જ બંધાયા નથો તેને ) તમે ‘ છૂટ્યા ’ એમ જે કહેવામાં આવે તેા તે ક્રોધ કરે છે કારણ કે અધ નહાતા તા પછી મેાક્ષનું વચન કઈ રીતે ઘટે ? તેવી રીતે શુદ્ધનિશ્ચયનયથી જીવને પણ બંધના અભાવમાં ‘ મુક્ત ” એવુ વચન પણ ઘટતું નથી.
અહીં વીતરાગ નિર્વિકલ્પ સમાધિમાં રત સ્વશુદ્ધાત્મા મુક્તજીવ સંદેશ ઉપાય છે सेवा भावार्थ छे. ६८.
डुवे निश्चयनयथी लवने नन्म, ४२रा, भरण, रोग, सिंग, वालु, संज्ञा नथी भ
उडे छ:
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org