________________
જ્ઞાન છે. આ જ્ઞાનની શક્તિથી મોહરૂપ અજ્ઞાનતાનો અંધકાર દૂર થાય છે. આવું જ્ઞાન આત્મજયોતિનું પ્રકાશક છે. તેને કેવલજ્ઞાન કહેવાય છે. જ્ઞાન પ્રાપ્તિ માટે સદ્ગુરુના ઉપદેશનું શ્રવણ અને મનન વિશેષ સહાયક છે. વિશ્વના બધા લોકો સૌ પ્રથમ બાળકને વિદ્યાભ્યાસ કરાવે છે. આ વિદ્યાના પ્રભાવથી હેય અને ઉપાદેય સ્વરૂપની વિવેક દૃષ્ટિ ઉત્પન્ન થાય છે. શાસ્ત્રના પોપટિયા અભ્યાસ કરતાં મોહથી મુક્ત થવાવાળો આત્મા જ્ઞાની છે જ્યારે બીજો ધૂર્ત છે. આ દુર્લભ મનુષ્ય જન્મમાં સત્વદર્શનનું ઘણું મહત્ત્વ છે. સજ્ઞાન એ સર્વોત્તમ છે, અને તે કેવલજ્ઞાન છે. કેવલજ્ઞાનથી આત્મા સર્વજ્ઞ અને સમ્યક્દષ્ટિવાન બને છે ત્યારે આત્મજ્યોતિનો પ્રકાશ કહેવાય
અધ્યાય - ૩
જ્ઞાન અમૃત છે શ્રી ગૌતમસ્વામીએ ભગવાન મહાવીરને પૂછયું કે હે નાથ ? આત્મ જયોતિ સૂર્યચંદ્ર સમાન પ્રકાશ પુંજ જેવી સાક્ષાત્ જોઈ શકાતી નથી છતાં તે શાશ્વત છે ?
શ્રી ભગવાને ઉત્તર આપતાં જણાવ્યું કે સૂર્યચંદ્રનો પ્રકાશપૂંજ વિષયકષાયને ઉત્પન્ન કરવાવાળો છે જયારે પરમાત્મ જ્યોતિ તેનો નાશ કરવાવાળી છે. એટલા માટે આ વિશ્વમાં તે સાક્ષાત્ જોઈ શકાતી નથી પણ તેની કૃપા સર્વત્ર ફેલાયેલી છે. તે આત્મજ્યોતિ જોઈ શકાતી નથી પણ તેનો પ્રભાવ સર્વત્ર છે. જે અનાસક્ત છે તે નંદીષેણની માફક આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકે છે. આત્મજ્ઞાનની પ્રાપ્તિથી વિવેક બુદ્ધિ વિકસે છે અને વિષમપંથ દૂર થઈ જાય છે. ત્યારે દાન, શીલ, તપ અને ભાવ મોક્ષદાયક બને છે. કારણ કે જ્ઞાનથી રાગદ્વેષ અને કષાયોનો સમૂહ નષ્ટ થાય છે. જ્ઞાનને કારણે પરિગ્રહની લાલસા નાશ પામે છે. આ પ્રમાણે આત્મજ્ઞાની અશુભ ધ્યાનને રોકવાની નિર્વિકાર ક્રિયાઓ કરીને મોક્ષરૂપ ચિદાનંદમાં રમણ કરે છે.
અધ્યાય - ૪ ધર્મબીજ
૩૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org