Jain Gita Kavyono Parichay

SR No.: 005257
Original Sutra Author: N/A
Author: Kavin Shah
Publisher: Kusum K Shah Bilimora
Publication Year: 2001
Total Pages: 278
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 10 MB

Page 31

નાટક, ઉદય દીપિકા, ધર્મ મંજૂષા, ભકતામર સ્ત્રોત્ર વૃત્તિ, માતૃકા પ્રસાદ જેવા ગહન સંસ્કૃત ગ્રંથો રચ્યા છે.
ગુજરાતી કૃતિઓ શ્રી પાર્શ્વનાથ નામમાળા, પંચાખ્યાન, વિજયદેવસૂરિ નિર્વાણરાસ, આહારગવેષણા સઝાય, દશમત સ્તવન, જૈનધર્મદીપકસઝાય સ્તવન ચોવીશીની રચના કરી છે. અહદ્ગીતાની સમીક્ષા કરવા જેટલો મારો જ્ઞાનનો ક્ષયોપશમ નથી તેમ છતાં મારી મતિ અનુસાર આ સર્વોત્તમ ગીતા કાવ્યની કેટલીક વિશેષતાઓ દર્શાવવામાં આવી છે. અન્ય ગીતાઓ અને શાસ્ત્રોને અનુસરીને પરંપરાગત તત્ત્વજ્ઞાન વિષેના વિચારોને પ્રગટ કરેલ છે. જયારે અહં ગીતામાં આ પરંપરાની સાથે કવિ પ્રતિભાની દૃષ્ટિએ વિચારીએ તો શૈલી કોઈ અનોખી જ છે. એમની શૈલી એજ એમની સાચી ઓળખાણ છે. Style is a man himself. કદાચ એમની શૈલીનું અનુકરણ કરીએ તો પણ મૌલિકતા તો કવિ મેઘવિજયનીજ એમ કહેવામાં કોઈ વાંધો નથી. કોઈ મૌલિક રચના હોય અને તેનો અનુવાદ કરવામાં આવે તો કૃતિની મૌલિક્તાથી જે રસાસ્વાદ - જ્ઞાનાનંદ અને અહંક્રયતાનો અપૂર્વ અવસર ભાષાંતરથી ન મળે તે તો સ્વાભાવિક રીતે સમજી શકાય તેમ છે.
અર્હદ્ ગીતા નામકરણ, અધ્યાય અને શ્લોકોની સંખ્યાનું અર્થઘટન ૐ અને અકારનો સંદર્ભ, જ્યોતિષ જ્ઞાન અને કર્મવાદના વિચારો, છંદ શાસ્ત્ર દ્વારા અહંન્ની વિશેષતા, પ્રશ્નોત્તર રચના વગેરે વિગતો ગીતાને આધારે આપવામાં આવી છે. અર્હદ્ ગીતાનો પરિચય કરનાર વ્યક્તિને મૂળ ગીતા વાંચવાની ઉત્કંઠા જાગે એવી આ ગીતાની વિચાર સૃષ્ટિમાં વિહાર કરતાં અહંક્ના સર્વવ્યાપીપણાની સાથે એમનો મહિમા ગાવાની કવિની લાક્ષણિક શૈલી જૈન સાહિત્યની મહાન સિદ્ધિ છે.
આ ગીતા પ્રશ્નોત્તરરૂપે રચાયેલી છે. શ્રી ગૌતમસ્વામી ભગવાન મહાવીરને પ્રશ્ન પૂછે છે અને ભગવાન પ્રશ્નનો સવિસ્તર પ્રત્યુત્તર આપે છે. હિંદુધર્મની ગીતાના અનુસરણ દ્વારા આ શૈલી કવિએ સ્વીકારી છે.
કવિએ અનુષ્ટ્રપ, શાર્દૂલવિક્રીડિત, ઉપેન્દ્રવજા, વસંતતિલકા છંદમાં શ્લોકો રચ્યા છે, પણ મુખ્યત્વે તો અનુરુપ છંદનો પ્રયોગ કર્યો છે.
૨૬ |