________________
પ્રકરણ - ૧ જૈન સાહિત્યમાં ગીતા કાવ્યોનો પરિચય પ્રાપ્ત કરવા માટે ત્રણ વિભાગ કરવામાં આવ્યા છે. ગીતા શબ્દપ્રયોગ તત્ત્વજ્ઞાન, ઉપનિષદ અને ચરિત્રાત્મક નિરૂપણામાં થયો છે, તે દૃષ્ટિએ જૈન ધર્મની ગીતાઓનું વિભાજન કરીને પરિચય આપવામાં આવ્યો છે. લગભગ બધી જ ગીતાઓ જૈન દર્શનના સિદ્ધાંતોનું પ્રતિપાદન કરે છે. અધ્યાત્મજ્ઞાનની વિચારસૃષ્ટિ કઠિન છે દુર્બોધ છે એમ સૌ કોઈ જાણે છે અને માને છે, તેમ છતાં તે દિશામાં સહૃદયી પુરૂષાર્થ કરવામાં આવે અને રસવૃત્તિ કેળવાઈ હોય તો આવી કઠિનતા કે દુર્બોધ-પણું અદશ્ય થઈ જાય છે. આત્માભિમુખ થવાની તિતિક્ષા હોય અને તે અંગે શાસ્ત્રીય જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાની ભાવનાવાળા વર્ગને માટે તો ગીતા સાહિત્યનો પરિચય જૈન દર્શનની મહત્તા અને મનુષ્ય જન્મમાં તેની અનિવાર્યતાનો પ્રત્યક્ષ અનુભવ કરાવે તેમ છે. સંસ્કૃત ભાષાનો અભ્યાસ ન હોય તો પણ આ પરિચયથી ગીતાજ્ઞાનનો અમૂલ્ય ખજાનો ઉપલબ્ધ થાય છે. ગીતા કાવ્યોનો પરિચય આપવાની સાથે પસંદ કરેલા શ્લોકો નમૂનારૂપે નોંધવામાં આવ્યા છે તે ઉપરથી કવિની શૈલી અને અધ્યાત્મ વિચાર ધારાનો સીધો પરિચય મળે છે. વિશેષ વિગતો દરેક વિભાગમાંથી જાણવા મળે તેમ છે.
મહોપાધ્યાયજી મેઘવિજયજી ઉપા. ત્રિપુટી શ્રી યશોવિજયજી, વિનયવિજયજી અને મેઘવિજયજી જૈન ધર્મના વારસાના મહાન સર્જક ને સંવર્ધક તરીકે ખ્યાતિ ધરાવે છે. આ ત્રિપુટીમાંના મેઘવિજયજી એ યશોવિજયજીના સમકાલીન હતા. એમને સમય સં. ૧૭૩૦ની આસપાસનો મનાય છે. એમણે કૃપાવિજયજી પાસે દીક્ષા લીધી હતી અને વિજયપ્રભસૂરિએ ઉપાધ્યાય પદવી આપી હતી. પૂ. શ્રી વ્યાકરણ, ન્યાય, જયોતિષ અને અધ્યાત્મના વિષયોમાં પ્રવીણ હતા. એમણે સંસ્કૃત અને ગુજરાતી ભાષામાં સર્જન કર્યું છે. પ્રત્યેક ગ્રંથના આરંભમાં “ૐ હ* શ્રી કલીં અહેં ઐ નમઃ”નો મંત્ર લખતા હતા. દેવાનન્દાલ્યુદય કાવ્ય, મેઘદૂત સમસ્યા, શ્રી શાંતિનાથ ચરિત્ર, શ્રી સપ્ત સંધાન મહાકાવ્ય, શ્રી અદ્ગીતા, શ્રી ચંદ્રપ્રભાવ્યાકરણ, યુક્તિ પ્રબોધ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org