Jain Gita Kavyono Parichay

SR No.: 005257
Original Sutra Author: N/A
Author: Kavin Shah
Publisher: Kusum K Shah Bilimora
Publication Year: 2001
Total Pages: 278
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 10 MB

Page 128

કવિ જણાવે છે કે -
सर्वदर्शन धर्माणां सापेक्ष नय दृष्टि तः ।
જૈન ધર્મે સમાવેશ વિરવધર્મસ્તતોગતિ સ: | દ8 || મન વશ ન થાય તો બધી સાધના નિષ્ફળ છે. અહંકાર દૂર કર્યા વગર આત્મ સ્વરૂપ પામી શકાય નહિ. આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાથી મોહષ્ટિ નાશ પામે છે. પછી સમ્યક દૃષ્ટિ પ્રાપ્ત થાય છે. પરિણામે કર્મનો નાશ થવાથી એટલે કેવલજ્ઞાનથી જગતના સર્વ દ્રવ્યોનું સ્વરૂપ જાણે છે. સાત્વિક આહાર વિહાર પરિમિતનિંદ્રાથી ચિત્તની સ્થિરતાને શુદ્ધિ કરવી જોઈએ. વૈર અને ક્રોધાદિ કષાયનો ત્યાગ કરીને શુભ કાર્યમાં પ્રવૃત્ત થવું જોઈએ. આ માટેનો ઉપાય દર્શાવતાં કવિ કહે છે કે
प्रेम्णा वैरं परित्याज्यं हेयः क्रोधः समत्वतः
आत्मवत्सर्वजीवानां शुभं कार्य विवेकतः ॥ ८९ ॥ કરવા યોગ્ય કાર્યોમાં આપત્તિ આવે તો તે ધીરજપૂર્વક સહન કરવી કારણ કે તેનાથી આત્માની ઉન્નતિનો માર્ગ મોકળો થાય છે. ત્યાગી પુરુષો કર્મ વિપાકને સમતાથી સહન કરીને કર્મ નિર્જરા કરે છે. જેનામાં મોહભાવ દૃષ્ટિ નથી તે મહાપુરુષ જ્ઞાનદષ્ટિમાં સ્થિર રહીને રાત્રિ અને દિવસમાં અર્ધ જાગૃત રહે છે. રાત્રે નિદ્રાધીન છતાં આત્મસ્વરૂપમાં લીન રહે છે. જેના રાગદ્વેષ સંપૂર્ણ નષ્ટ થયા છે તે મહાદેવ છે અને આવું સ્થાન સુખદાયક છે. આત્મા નિર્વિકલ્પ ઉપયોગથી પોતાના પૂર્ણાનંદ સ્વરૂપનો અનુભવ કરે છે. ધર્મ કરવાના અને સાધનાનાં સાધનો ભિન્ન પ્રકારનાં છે. પણ સાધ્ય તો આત્મસ્વરૂપ છે. એમ નિશ્ચયનયથી માનીને સાધના કરવી. મનુષ્ય જન્મ મળ્યો છે તો મોક્ષ પ્રાપ્તિના લક્ષથી સ્વ-આત્મા પર પ્રેમ કરવાનો છે.
આત્માનું ચિદાનંદ સ્વરૂપ સ્વાભાવિક છે. તે પ્રગટ થાય ત્યારે આત્મા પરમાત્મા-મય બને છે. આત્મા શાશ્વત છે. તે છેદાતો કે ભેદતો નથી એ વિશે જણાવે છે કે –
भिद्यते छिद्यते नैव न च कालेन भक्ष्यते ।
द्रव्यरुपेण नित्योऽस्ति पर्यायेणा हय शाश्वतः ॥ १३४ ॥ આત્મસ્વરૂપ સ્વાનુભવજન્ય છે. આત્માનો નાશ થતો નથી. એનો ચૈતન્ય સ્વભાવ શાથત રહે છે. આત્મ દર્શન માટે ગુરુના માર્ગદર્શનની આવશ્યકતા છે. તે માટે કવિ જણાવે છે કે -
आत्मज्ञानिगुरोः संगाद, बोधायाऽत्मा प्रकाशते । गुरुं विना न बोधोस्ति गुरुः सेव्यः सुमानवैः ॥ १४० ॥
૧૨૩