Jain Gita Kavyono Parichay

SR No.: 005257
Original Sutra Author: N/A
Author: Kavin Shah
Publisher: Kusum K Shah Bilimora
Publication Year: 2001
Total Pages: 278
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 10 MB

Page 127

સુખમાં (પૌદ્ગલિક) આસક્તિવાળાને આપવું નહિ. આ જ્ઞાનના પઠન પાઠનથી સમતા શાંતિ થાય અને તેમાં પ્રતિદિન વૃદ્ધિ થશે.
કવિએ અંતે મંગલભાવના વ્યક્ત કરીને ગીતા પૂર્ણ કરી છે. मंगलं जैन धर्मोऽस्ति, जैन संघोस्ति मंगलम् । मंगलं सन्तु सिध्धार्हत्सूरिवाचक साधवः ।। ५२९ ।। આત્માના અધ્યયન માટેની આ ગીતા યથાનામ તથા ગુણાઃની ઉકિતને ચરિતાર્થ કરે છે.
કવિ બુદ્ધિસાગરે પરંપરાગત રીતે ઈષ્ટદેવ શ્રીમહાવીરસ્વામીને ભાવપૂર્વક પ્રણામ કરીને અધ્યાત્મ ગીતાની રચના તથા પ્રયોજનનો પ્રથમ શ્લોકમાં ઉલ્લેખ કર્યો છે.
प्रणम्य श्री महावीरं ज्ञानानन्दमयं परम् । करोम्यध्याऽत्मनो गीतां स्वपरानन्दहेतवे ॥ १ ॥
આત્મા જ્ઞાનાનન્દ સ્વરૂપ છે. પણ કર્મોં લાગેલાં હોવાથી દુ:ખ ભોગવે છે. આત્મશુદ્ધિ માટે આત્મજ્ઞાન અને ક્રિયાનું આલંબન ઉપકારી છે. મોહદૃષ્ટિનો ત્યાગ કરવાથી આત્મા સ્થિર બનીને સ્વરૂપને પામે છે. આત્મા જન્મ, જરાઅને. મૃત્યુથી પર છે. સંકલ્પ વિકલ્પના કારણે આત્માની શુદ્ધ સ્થિતિ આવી શકી નથી. આત્મજ્ઞાન વગર ધન, રાજય અને સત્તા પણ નિષ્ફળ છે.
આત્મા પરમાત્મા સ્વરૂપ છે એમ જાણીને ધ્યાન ધરવું જોઈએ. આત્મા જ આત્માને જાણી શકે છે. માટે વિષય – કષાયથી મુક્ત થવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ તોજ આત્મસ્વરૂપમાં પ્રગતિ થાય. મિથ્યાત્વ એ મહા દુઃખની પરંપરા છે. આત્મજ્ઞાન વિના સાચી શાંતિ નથી તે માટે કવિના શબ્દોમાં જોઈએ તો -
૧૨૨
आत्मज्ञानं विना शान्ति र्जायते न जगत्त्रये ।
अध्यात्म शान्ति लाभेन प्राप्तव्यं नावशिष्यते ॥ २६ ॥
આસક્તિ રહિત દૃષ્ટાભાવથી મનના શુદ્ધ સ્વરૂપનું દર્શન થાય છે. પુદ્ગલના પદાર્થોના રાગનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. બાહ્ય જગતમાં કે ભાવમાં સુખ નથી. આત્માનું સુખ આત્મામાં જ છે તે પ્રાપ્ત કરવું જોઈએ. આત્માએ ઉપયોગ પૂર્વક સ્વરૂપ પ્રાપ્તિના પુરુષાર્થનું ધ્યેય પ્રતિક્ષણ વિચારવું જોઈએ. મૂઢ અને નાસ્તિક લોકોનો સંપર્ક કરવો જોઈએ નહિ. ઉપયોગવાન આત્મા પોતાના હિતને માટે રાગ દ્વેષ કરતો નથી. અનેકાંતવાદનો આશ્રય લઈને ધર્મના સાચા સ્વરૂપને જાણી ગ્રહણ કરવું જોઈએ.