Jain Darshan

SR No.: 005255
Original Sutra Author: N/A
Author: T K Tukol, Chitra P Shukl
Publisher: Sardar Patel University Vallabh Vidyanagar
Publication Year: 1978
Total Pages: 288
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 94

વૈમાનિક અથવા સ્વર્ગીય. ભવનવાસીના દસ, અંતરના આઠ, જ્યોતિષ્કના પાંચ અને વૈમાનિકના ચાર વર્ગો છે. તેમનામાં ઉચ્ચનીચ કક્ષાએ છે. ભવનવાસી દેવા અને બીજા કેટલાક જાતીય સુખ અનુભવે છે કારણ કે તેઓ વેદના અને અસ્વસ્થતા પ્રેરે તેવાં કાર્યોથી પ્રવૃત્ત થતા હેાય છે. બીજાઓ મધુર સંગીત, સ્મિત, જયશબ્દો અને દેવીઓએ ધારણ કરેલા અલંકારોના રણકારથી આનંદ મેળવે છે. ભવનવાસી દેવે પ્રાસાદોમાં વસે છે, જ્યારે વ્યંતર દેવેશ અગણિત સમુદ્રો અને ટાપુના પ્રદેશમાં વસે છે. જ્યોતિષ્ઠ દેવામાં સૂર્ય, ચન્દ્ર, ગ્રહો, નક્ષત્રો અને તારાઓ આવે છે. તે તેજસ્વી હેાવાથી તેમને જ્યાતિષ્ક કહેવામાં આવે છે. આ દેવા અવકાશમાં વિસ્તરેલા છે. અવકાશની જાડાઈ ૧૧૦ યોજન છે. અવકાશ ભેજવાળા વાતાવરણ સુધી, અગણિત ટાપુઓ અને દ્રીપા સુધી વિસ્તરેલા છે. વૈમાનિક દેવા એટલે વિમાનનું પુણ્ય ધરાવતા દેવા. તેઓ ઇન્દ્રક, શ્રેણી અને પુષ્પકડંડક નામના ત્રણ પ્રકારના વિમાનામાં વસે છે. એક ઉપર એક એમ ૧૬ સ્વર્ગલાક આવેલા છે. ઉપર વસતા વૈમાનિકો તેમની નીચે વસતા વૈમાનિકોથી જીવનકાળ, શક્તિ તેજ, વિચારશુદ્ધિ, ઇન્દ્રિયોની શક્તિ, દૂરસંવેદીપણાંની મર્યાદા અને સુખમાં ચઢિયાતા હોય છે. આનું કારણ કર્મ છે. વધારે ઉંચેના સ્વર્ગલાકના જીવમાં અભિમાન અને બીજા આવેગા ઓછા પ્રમાણમાં હાય છે. બધા દેવાની લેશ્મા ભિન્ન ભિન્ન હોય છે.
૭૭
હવે નરકમાં વસતા નારકી જીવા વિષે જોઈએ. આ પ્રદેશ, એકની નીચે બીજો, એમ કરતાં સાત છે. તેમની આજુબાજુ ભેજવાળુ વાતાવરણ છે જેને ગાઢ હવાના ટેકો હાય છે, અને એ હવા પાતે પાતળી હવા પર આધાર રાખતી હોય છે. આ પ્રત્યેક પ્રદેશને રત્ન જેવું તેજ (રત્નપ્રભા), કાંકરાના જેવા રંગ (શર્કરાપ્રભા), રેતીના રંગ (વાલુકાપ્રભા) માટી અથવા કાદવના રંગ (પંકપ્રભા), ધુમાડાનો રંગ (મપ્રભા), અંધકારના રંગ (તમ:પ્રભા) અને ગાઢ અંધકારના રંગ (મહાતમ:પ્રભા) હોય છે. આ પ્રદેશ ત્રણ પ્રકારની હવા અને અવકાશથી વીંટળાએલા હોય છે.
આ પ્રદેશના અનિષ્ટ સ્વરૂપને કારણે, નારકી જીવાના સંયોગમાં આવતી બધી વસ્તુ અણગમા, દુ:ખ અને સંતાપ ઉપજાવે એવી હોય છે. આ જીવાના વિચારો અશુદ્ધ અને ધૃણાજનક હોય છે. તેમની પરિસ્થિતિ અને દેહા દુ:ખથી ખદબદતાં હોય છે; અને જેમ જેમ નીચે ઉતરતાં જઈએ તેમ તેમ દુ:ખ વધતું જાય છે. તેમના દેહ કઢંગા, ધૃણા અને જુગુપ્સા ઉત્પન્ન કરે એવા હોય છે.