Page Text
________________
પ્રકરણ ૩ મહાવીર પછીને સમય અને વિચ્છિન્ન સંપ્રદાયે
કોઈ પણ જ્યોતિર્ધરના કાર્યને આગળ ધપાવવું અત્યંત મુશ્કેલ છે. પહેલાં કહેવાઈ ગયું છે કે ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમને અને તેમના બે ભાઈઓને શ્રમધર્મની દીક્ષા આપવામાં આવી હતી અને ગૌતમ પ્રથમ ગણધર બન્યા હતા. અગિયાર ગણધરોમાંથી માત્ર ઇન્દ્રભૂતિ અને સુધર્મ જ તેમના સ્વામી પછી જીવ્યા. મહાવીર ૧૪૦૦૦ સાધુઓ, ૩૬૦૦૦ સાધ્વીઓ, ૧૫૯૦૦૦ શ્રાવકો અને ૩૧૮૦૦ શ્રાવિકાઓના બનેલા શ્રેષ્ઠ સંઘના નેતા હતા. ગુરુના નિર્વાણ પછી બાર વર્ષે ઇન્દ્રભૂતિને મુકિત મળી. તેમના પછી આઠ વર્ષો સુધર્મને મળી. જબુસ્વામી સુધર્મના શિષ્ય હતા. મહાવીરના નિર્વાણ પછી ચેસઠ વર્ષે તેમણે નિર્વાણ મેળવ્યું.
સુધર્મની મોક્ષ પ્રાપ્તિ પછીની છઠ્ઠી પેઢીએ ભદ્રબાહુ અને શૂલભદ્ર બે સમકાલીન આચાર્યો થઈ ગયા. તીર્થકરે ઉપદેશેલા સિદ્ધાંતો અંગે તેમના અનુગામીવર્ગમાં મતભેદ થાય તે સ્વાભાવિક છે. મહાવીરના જીવનકાળ દરમ્યાન જ મકખલિ ગોશાલ અને જમાલિને મહાવીર સાથે મતભેદ થયો હતો, અને તેઓ તેમનાથી છુટા પડ્યા હતા. ગોશાલકે આજીવક સંપ્રદાય શરૂ કર્યો અને જમાલિએ બહુરત નામનો નવો પંથ સ્થાપ્યો.
બૌદ્ધ સાહિત્ય પરથી એવું લાગે છે કે મહાવીરના અનુગામી શ્રમણો વચ્ચે તકરાર ચાલ્યાં કરતી હતી. ઘનાથના અહેવાલો પરથી એવું લાગે છે કે મહાવીરે પ્રતિપાદિત કરેલા સિદ્ધાંતોની યથાર્થતા કે શ્રેષ્ઠતા વિષે આ તકરારો થતી. કેટલીક વખત કડવા શબ્દોની આપલે થતી તેમજ હુમલાઓ પણ થતા.
આ તકરારોએ નવા સંપ્રદાયો જન્માવ્યા એવું કહેવું મુશ્કેલ છે. પાર્શ્વના જીવનકાળ દરમ્યાન કેટલાક સાધુઓ ટૂંકું અધોવસ્ત્ર પહેરતા પણ તેમને પોતાના સ્વામી કે અનુગામી સાથે કોઈ મતભેદ ન હતા. વિચ્છિન્ન સંપ્રદાયના ઉદ્દભવ અંગે જુદા જુદા અહેવાલો મળે છે. તેને લગતી કેટલીક કિવદંતીઓ પણ છે.
ઈ. પૂ. ૨૯૮માં ૧૨૦૦૦ સાધુઓ સાથે ભદ્રબાહુ દક્ષિણમાં સ્થળાંતર કરી ગયા તે જૈન ધર્મના ઇતિહાસમાં સીમાચિહન છે. કર્ણાટકના શ્રવણબેળગોલાને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005255 |
| Book Title | Jain Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | T K Tukol, Chitra P Shukl |
| Publisher | Sardar Patel University Vallabh Vidyanagar |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 288 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |