________________
(૩૫
જ્ઞાતિ કે ધર્મથી નિરપેક્ષ રહીને પાંચ વ્રત, મુકિતમાર્ગ, આત્મસંયમ અને આત્મજ્ઞાનને ઉપદેશ આપતા મહાવીરે અનેક સ્થળોએ ભ્રમણ કર્યું. શ્રેણિક અને મગધના અજાતશત્રુ, વૈશાલીના ચેટક અને શ્રાવસ્તીના પ્રસેનજિત જેવા અનેક રાજાઓ તેમનો ઉપદેશ સાંભળવા આવતા. તેઓ તેમના અનુયાયી બન્યા.
અગિયાર ગણધરોમાંથી ગૌતમ અને સુધર્મ મહાવીર પછી જીવ્યા. બાકીના ગણધરોએ રાજગૃહમાં જુદે જુદે સમયે સલ્લેખનાનું વ્રત લીધું અને મોક્ષ મેળવ્યો.
મહાવીરના નિર્વાણ પછી ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમ લગભગ બાર વર્ષ સુધી જીવ્યા અને તેમણે સર્વજ્ઞત્વ પ્રાપ્ત કર્યું. તેમના પછી સુધમ ધર્મના અગ્રણી બન્યા અને તેમને પણ સર્વજ્ઞત્વ મળ્યું. તેમના પછી કોઈને સર્વજ્ઞત્વની પ્રાપ્તિ થઈ ન હતી.
ઈ. પૂ. ૪૦૩માં જબુસ્વામીએ મુક્તિ મેળવી તે પછી જૈનમાર્ગનું નેતૃત્વ પ્રભવે લીધું. ઈ. પૂ. ૩૯૭માં તેમનું મૃત્યુ થયું. તેમના સમય દરમ્યાન ઓસવાળ જૈન અને શ્રીમાળી જૈન એવા બે વિભાગો પડયા. જબુસ્વામીના સમય સુધી દિગંબર અને શ્વેતાંબર પરંપરાઓ એકમત હતી તે નોંધવું ઘટે. તેમના પછી શ્વેતાંબર પરંપરા પ્રભવ, સ્વયંભવ, યશોભદ્ર, સંભૂતિવિજય અને ભદ્રબાહુ એવાં નામ આપે છે જયારે દિગંબર પરંપરા વિષ્ણુ, નંદી, અપરાજિત, ગવર્ધન અને ભદ્રબાહુ એવાં નામ આપે છે. આ બધા શ્રુતકેવલી હતા. તેમના ત્રણ પુરોગામીઓની પેઠે તેમણે સર્વજ્ઞત્વ પ્રાપ્ત કર્યું ન હતું.
મૌર્ય વંશના ચંદ્રગુપ્તના ગુરુ ભદ્રબાહુ હતા. ભીષણ દુકાળની આગાહી કરીને તેઓ બાર હજાર શિષ્યો સાથે દક્ષિણમાં ચાલ્યા ગયા હતા તે એક મોટી ઐતિહાસિક ઘટના છે. ચંદ્રગુપ્ત પણ પોતાના ગુરૂ સાથે ગયો હતો. શ્રવણ બેનગેલા અને બીજાં સ્થળોના આલેખ ભારતના દક્ષિણ ભાગમાં જૈન ધર્મના ફેલાવાની સાક્ષી પૂરે છે. ઈ. પૂ. ૨૯૭માં રાજ્યને ત્યાગ કરીને ચંદ્રગુપ્ત જૈન સાધુ બન્યો અને સહલેખના વ્રત ધારણ કરીને બાર વર્ષ પછી શ્રવણ બળગેલામાં તેનું મૃત્યુ થયું.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
