________________
गाथा ९
ઉત્તર : અનંતજ્ઞાન આદિ શુદ્ધ અવસ્થાઓ કર્મ– ઉપાધિના અભાવમાં થાય છે, તથા સ્વભાવને અનુરૂપ છે, તેથી તેઓ (અવસ્થાઓ)નું કર્તવ શુદ્ધ છે, અને જીવની જ પરિણતિ છે, તેથી નિશ્ચયથી તે (શુદ્ધ)ભાનું કત્વ છે. આ પ્રકારે જીવ અનંતજ્ઞાનાદિ શુદ્ધભાવેને નિશ્ચયનયથી કર્તા છે.
પ્રશ્ન ૧૭ : પરમશુદ્ધનિશ્ચયનયથી જીવ શેને કર્તા છે?
ઉત્તર : પરમશુદ્ધનિશ્ચયનયથી જીવ અકર્તા છે. આ નયના અભિપ્રાયમાં પિતાનામાં પણ કર્તાકર્મ ભેદ નથી. સમસ્ત ભેદો વિકલ્પ, પર્યાની દ્રષ્ટિથી રહિત અખંડ વિષય પરમશુદ્ધ નિશ્ચયનયના અભિપ્રાયમાં હોય છે.
પ્રશ્ન ૧૮ : આ કર્તુત્વના પ્રકરણમાંથી આપણે શું શીખામણ લેવી જોઈએ?
ઉત્તર : જીવ, નિરંજન, નિષ્ક્રિય, નિજશુદ્ધચૈતન્યની ભાવનાથી અને અવલંબનથી શુદ્ધભાવને કર્તા બની જાય છે. જેનું ફળ અનંત સુખ છે, અને આ નિજશુદ્ધચૈતન્યની ભાવનાથી રહિત થઈને રાગાદિ વિભાવને ક્ત થાય છે જેનું ફળ ઘોર દુઃખ છે. સર્વ દુઃખેથી મુક્ત થવા માટે શુદ્ધ ચૈતન્યસ્વભાવનું અવલંબન લેવું જોઈએ.
આ પ્રમાણે “જીવ ર્તા છે” એ અર્થના વ્યાખ્યાનને અધિકાર પુરે કરીને “જીવ ભોક્તા છે” એનું વર્ણન કરે છે.
ववहारा सुहदुक्खं पुग्गलकम्मफ्फलं पभुजेदि आदा णिच्छयणयदा चेदणभावं खु आदस्स ॥९॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
