________________
४१३
गाथा ४३
સહિત હાય તેને સમાન કહે છે અને સમાનના ભાવેાને સામાન્ય કહે છે. તેથી સમાન છે તે ચેતન (આત્મા) થયે। અને સમાનના ભાવ ચૈતન્ય થયેા. રૌતન્યના ચેતનથી અભેદ્ય છે તેથી સામાન્યને અર્થ આત્મા થયા. અથવા આત્માનેા, જાણવાના સંબંધમાં સમાનભાવ છે એટલે કે આત્માને એવા પક્ષ નથી કે હું આને જાણવા દઉં અને આને ન જાણવા દઉં, કારણ કે આત્માના સ્વભાવ. જ જાણવાના છે તેથી જ્યારે જેવી ચેાગ્યતા હાય તેને અનુકુળ તે જાણે જ છે. તેથી, સમાનભાવ હોવાથી સામાન્યના અર્થ આત્મા થાય છે.
પ્રશ્ન ૮ : વસ્તુ સામાન્યવિશેષાત્મક છે. તેમાં સમાન્યને ગ્રહે તે દર્શીન અને વિશેષને ગ્રહે તે જ્ઞાન આ અર્થ શું ઠીક નથી લાગતા ?
ઉત્તર : એમ નથી, વસ્તુના સામાન્ય અંશને ગ્રહણ કરનાર દન અને વિશેષ અંશને ગ્રહણ કરનાર જ્ઞાન, એમ માનવામાં આવે તે જ્ઞાન અપ્રમાણુ થઈ જશે. કારણ કે જ્ઞાને એક અંશ જ માન્યા અન્ય અશાને તેણે જાણ્યા નહીં. પૂ વસ્તુને જાણવી તે જ્ઞાન છે. જ્ઞાનના વિષય અપૂર્ણ વસ્તુ હાઈ શકે નહી.
પ્રશ્ન ૯ : વ્યવહારનય અને નિશ્ચયનય પણ જ્ઞાન છે અને તેઓ પણ એક અંશને જ જાણે છે.
ઉત્તર : વ્યવહારનય કે નિશ્ચયનય જોકે જ્ઞાન છે અને તેઓ એક અ'શને જાણે છે, તથાપિ કોઈ પણ નયજ્ઞાન પ્રમાણુ નથી માનવામાં આવ્યું, કારણ કે નય પૂર્ણ વસ્તુને જાણતા નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
