________________
--
-
-
૧૪૦
દશવૈકાલિક સૂત્ર [૨] જે પૃથ્વીને સ્વયં ન દે, ન ખેલાવે અને ખોદતે હેય તેને
અનુમોદન પણ ન આપે; વળી સચિત પાણું પોતે ન પીએ, ન પાય અને પીતો હોય તેને અનુમોદન ન આપે; તેમજ અગ્નિ એ આ વિશ્વમાં તીણુ શસ્ત્ર છે (સર્વને નાશ કરી નાખે છે.) તેને સ્વર્ય ન બાળે, બીજા દ્વારા બનાવે નહિ કે બાળતો હોય તેને અનુમોદન પણ ન આપે તે આદર્શ ભિક્ષુ છે.
નેધ–અહીં કોઈને શંકા થાય કે એમ શા માટે? તેનું સમાધાન એ છે કે જૈન દર્શનમાં આધ્યાત્મિક વિકાસની બે શ્રેણિઓ છે. (૧) ગહસ્થ સંયમીમાર્ગ અને (૨) સાધુસંયમીમાર્ગ. ગૃહસ્થસંચમીને ગૃહસ્થાશ્રમમાં રહીને પણ સંયમ પાળવાન હોય છે, તેથી તેની અહિંસા, બ્રહ્મચર્ચ અને ત્યાગ તે પ્રમાણમાં મર્યાદિત હોય છે. પરંતુ ત્યાગીને તે સંપૂર્ણ અહિંસા, સંપૂર્ણ બ્રહ્મચર્ય અને સંપૂર્ણ સંયમ પાળવાનાં હોય છે.
ઉપરના લોકમાં સાધુના ત્યાગની બિના છે. પૃથ્વી, પાણી, જળ, અગ્નિ, વાયુ અને વનસ્પતિ પોતે સજીવ છે. પરંતુ તે સૂક્ષ્મ જીવો હોવાથી તેની લાગણી પ્રત્યક્ષ દેખાતી નથી. તેની અહિંસા સંપૂર્ણ રીતે ગૃહસ્થ જીવનમાં સાધ્ય નથી. માટેજ ગૃહસ્થસંચમમાર્ગ તેની મર્યાદા છે. પરતુ . ત્યાગી જીવનમાં આવી અહિંસા સહજ સાધ્ય છે. તેથી ત્યાગી સાધુ માટે તેવી સૂમ અહિંસા પણ સર્વથા ત્યાન્ય બતાવી છે. [8] પંખા વગેરે સાધનથી પવમ પિતે ન નાખે, ને બીજા પાસે
નંખાવે અને વનસ્પતિઓને પણ ન છે કે ન છેદાવે; માર્ગમાં - સચેત બીજો પડયાં હોય તે તેને છોડીને ચાલે અને ભિક્ષા પણ
સચેત હોય તો ન લે તે આદર્શ ભિક્ષુ ગણાય છે. [૪] જે પિતાને (માટે) ઉદ્દેશીને બનાવેલી ભિક્ષા ન લે તેમજ પોતે
સ્વયં ભોજન ન પકાવે કે અન્યદ્વાર પણ ન પકાવે તેજ આદર્શ અહિંસક ભિક્ષુ છે, કારણ કે ભિક્ષા પકાવવાથી પૃથ્વી, ધાસ, કાઈ અને તેને આશ્રયે રહેલા ઇતર જીવોની પણ હિંસા થાય છે માટે ભિક્ષુ તેવી હિંસક પ્રવૃત્તિને છેડી દે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
