________________
જૈન કોસ્મોલોજી
જાણવા જેવી ભૂમિકા
નન્દનાદિથી સહિત બ્રહ્માજીના પ્રસિદ્ધ પુત્રો રહે છે. આનાથી ૮ કરોડ યોજન ઊપર જઈએ ત્યારે તપલોક આવે છે અહીં વૈરાજ દેવ નિવાસ કરે છે. આનાથી ૧૨ કરોડ યોજન ઊપર જઈએ ત્યારે સત્યલોક આવે છે અહીં ક્યારે પણ ન મરવાવાળા અમર (અપુનમરિક) રહે છે. આને બ્રહ્મલોક પણ કહેવાય છે. ભૂમિ (ભૂલોક) અને સૂર્યના મધ્યમાં સિદ્ધજનો અને મુનિજનો વડે સેવિત સ્થાન ભૂવર્લોક કહેવાય છે. સૂર્ય અને ધ્રુવના મધ્યભાગમાં આ ૧૪ લાખ યોજન પ્રમાણ ક્ષેત્રને સ્વર્લોક કહેવાય છે.૧૯
(૩-૫). તુલના અને સમીક્ષા
વિષ્ણુપુરાણના આધારે જે લોકસ્થિતિ અથવા ભૂગોળનું વર્ણન આપણે જોયું. તેની જૈન માન્યતા સાથે તુલના નીચે પ્રમાણે છે.
||
॥ દ્વીપ ॥
呀
૨૭૪
જૈન માન્યતા
(૧) દ્વીપ-સમુદ્ર (૨) જંબૂઢીપ
(૩) કુશદ્વીપ (૪) ક્રૌંચદ્વીપ (૫) પુષ્કરદ્વીપ
(૧) લવણોદ
(૨) વારુણી૨સ
(૩) ક્ષીરસાગર
(૪) ધૃતવર
(૫) ઈક્ષુરસ
જૈન માન્યતા
જૈન માન્યતા
(૧) ભરત ક્ષેત્ર
(૨) હૈમવંત ક્ષેત્ર – (૩) હરિવર્ષ ક્ષેત્ર
Jain Education International
અસંખ્યાત
પ્રથમ દ્વીપ
પંદરમો
સોળમો૦
ત્રીજો
||
વૈદિક માન્યતા
ભારતવર્ષ ક્ષેત્ર
કિમ્પુરુષ ક્ષેત્ર
હરિવર્ષ ક્ષેત્ર
(૧૯) વિષ્ણુપુરાણ, દ્વિતીયાંશ - ષષ્ઠાધ્યાય – શ્લોક - ૧૨-૧૮.
પ્રથમ સમુદ્ર
ચોથો સમુદ્ર
પાંચમો સમુદ્ર
છઠ્ઠો સમુદ્ર
સાતમો સમુદ્ર ॥ ક્ષેત્ર I
સમુદ્ર ||
વૈદિક માન્યતા
દ્વીપ-સમુદ્ર
૭
પ્રથમ દ્વીપ
જંબૂદ્રીપ કુશદ્વીપ ચોથો દ્વીપ ક્રૌંચદ્વીપ – પાંચમો દ્વીપ પુષ્કરદ્વીપ – સાતમો દ્વીપ
લવણોદ
મદિરારસ
દૂધરસ
મધુરરસ
ઇક્ષુરસ
-
વૈદિક માન્યતા
For Private & Personal Use Only
—
-
પ્રથમ સમુદ્ર
ત્રીજો સમુદ્ર
છઠ્ઠો સમુદ્ર
સાતમો સમુદ્ર
બીજો સમુદ્ર
જૈનમાન્યતા
(૪) મહાવિદેહ ક્ષેત્ર
(૫) રમ્યક્ ક્ષેત્ર (૬) હૈરણ્યવંત ક્ષેત્ર
(૭) ઐરાવત ક્ષેત્ર
(૨૦) તિલોયપણત્તિ ગ્રંથ.
વૈદિક માન્યતા
ઈલાવૃત ક્ષેત્ર
રમ્યક્ ક્ષેત્ર હિરણ્મય ક્ષેત્ર ઉત્તરકુરુ ક્ષેત્ર
www.jainelibrary.org