________________
[ ૧૬૬ ]
વસુદેવ-હિંડી :: પ્રથમ ખંડ :
કામ નથી. સાત રાત્રિઓ પછી જે સાધુને ફરતે જોઇશ તે જીવતો નહીં રહેવા પામે. તમે જાઓ, તમને હું કંઈ કહેતો નથી; બીજા સાધુઓનું જીવન તે આજથી જ ભયમાં છે.”
આ સાંભળીને વિષ્ણુ અણગાર વિચાર કરવા લાગ્યા, “આ દુરાત્મા નમુચિ સાધુએને વધ કરવા ઈચ્છે છે; માટે સંઘને પડતા આ ત્રાસની ઉપેક્ષા કરવી મારે માટે મેગ્ય નથી.” પછી તેમણે નમુચિને કહ્યું, “નમુચિ ! જે તારો આ જ નિશ્ચય છે તો મારું એક વચન કર–એકાન્ત પ્રદેશમાં મને ત્રણ ડગલાં ભૂમિ આપ, એ પ્રદેશમાં રહીને સાધુઓ પ્રાણત્યાગ કરશે. આ વર્ષાકાળમાં વિહાર કરવો તેમને માટે એગ્ય નથી. આટલા માપની ભૂમિ તું આપ, એટલે મારું વચન કર્યું ગણાશે તથા વધ કરવા માટેની તારી પ્રતિજ્ઞા પૂરી થશે.” એટલે સૉષથી વિકસિત નયનવાળો નમુચિ કહેવા લાગ્યું, “જે આ સત્ય જ હોય તે–એટલી ભૂમિમાંથી સાધુઓ જીવતા બહાર નીકળવાના ન હોય તે તે હું આપું.” કુદ્ધ થયેલા વિષ્ણુએ પણ “ભલે ” એમ કહીને તે વસ્તુ સ્વીકારી.
પછી તેઓ નગરની બહાર નીકળ્યા. નમુચિ બોલે, “ભૂમિ આપી છે માટે માપી લે.” વિષ્ણુએ પણ તે વસ્તુ ઈચ્છી. પછી રોષથી પ્રજવલિત થયેલા તથા ભૂમિ માપવા માટે જેમણે નવું શરીર વિકવ્યું છે એવા વિષ્ણુ ખુબ વૃદ્ધિ પામ્યા, અને તેમણે પિતાને ચરણ ઊંચો કર્યો. ભયથી ત્રાસેલ નમુચિ પ્રણામ કરતો વિષ્ણુના પગે વળગી પડ્યો અને બોલ્યા, “ભગવન્! મારા અપરાધની ક્ષમા કરો. પછી વિષ્ણુ પ્રપદ પડ્યા અને ક્ષણવારમાં જ તે દિવ્યરૂપધારી બની ગયા–જેના મણિનાં કિરણોથી દિશાઓ રંગાએલી હતી એવા મુકુટ વડે ગ્રિષ્મઋતુમાં મધ્યાહ્નકાળના દિવસની જેમ તે દુઝેકય-સામે જોઈ ન શકાય તેવા હતા. મુખની બન્ને બાજુએ હાલતાં કુંડળવડે તેઓ સંપૂર્ણ મંડળવાળા ચંદ્ર જેવા દેખાતા હતા, ધવલ સર્ષની ફેણ જેવી કાન્તિવાળા અને પહેલા વૃક્ષ
સ્થળ ઉપર વિલસતા એવા હાર વડે કરીને તેઓ શરદઋતુના ધવલ મેઘ વડે અલંકૃત શિખરવાળા મંદિર પર્વત જેવા લાગતા હતા, કડાં અને કેયૂર વડે અલંકૃત બે હાથવાળા તે મેઘધનુષ વડે અંકિત ગગન જેવા જણાતા હતા, તથા મેતીનાં પ્રાલંબ (લટકતી માળાઓ) અને અવલ (ઝલ) ધારણ કરેલા તે સૂર્યમંડળની માળા ધારણ કરનાર મધ્યલાક જેવા શોભતા હતા. આ પ્રમાણે વૃદ્ધિ પામતા વિષ્ણુને જોઈને ભય પામેલા (વ્યન્તરો? દે?) વચમાં મોટી શિલાઓ, પર્વતનાં શિખરે, મોટાં વૃક્ષો અને હથિયારો નાખવા લાગ્યા. વિષ્ણુના હુંકારના વાયુથી ઊછળતી એ બધી વસ્તુઓ ચારે બાજુએ ફેંકાઈ જતી હતી. અપૂર્વ વિશાળ કાયાવાળા વિષ્ણુને જોઈને ડરેલા, ત્રાસેલા, આમતેમ દોડતા, ચંચળ નયનેવાળા તથા જેમનાં આભૂષણે પડી ગયાં છે એવા, અપ્સરાઓ સહિત કિન્નર, કિપરુષે, ભૂત,
૧. મલ વાક્યમાં કર્તા નથી, એટલે શિલાઓ વગેરે કોણ નાખે છે તે અસ્પષ્ટ રહે છે. અહીં કૌસમાં અનુમાને કર્તા વિષેનો તર્ક પ્રશ્નાર્થપૂર્વક રજુ કર્યો છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org