________________
[ ૧૧૨ ]
વસુદેવ-હિંડી : : પ્રથમ ખંડ :
66
સ્થળવાળા, લાંબા અને ઉત્તમ માહુવાળા, સહસ્રાક્ષ ઇન્દ્રનાં કર-કમળના સ્પ વડે સુભગ એવા વજ્ર જેવા મધ્યભાગવાળા, સિહ જેવી કિટવાળા, હાથીના બચ્ચાની સૂંઢ જેવાં એ ઉરુવાળા, આછી નસે અને ઝીણાં ઊગેલાં રામયુક્ત તથા અનુક્રમે ગાળ એવી જ ઘાએવાળા, ઉત્તમ લક્ષણેાવડે ખચિત એવા સુકુમાર પગનાં તળિયાંવાળા, કાનને સુખ આપે તેવી ગભીર વાણી ખેલનાર અને હુંસના જેવી ગતિવાળા તે પ્રદ્યુમ્નને જોઇને કનકમાલા વિચાર કરવા લાગી કે, “ પ્રદ્યુમ્નના જેવા રૂપાળા પુરુષ વિદ્યાધરલેાકેામાં બીજો કાઇ નહીં હાય. જો એ મારી કામના કરે તેા મારું જીવન સફળ થાય, પરન્તુ તે વિનીત, વિચક્ષણુ અને પાપથી ડરનારા છે, તેથી આ વસ્તુ ઇચ્છશે નહીં. માટે ( તે મને કેવી રીતે પ્રાપ્ત થયા હતા-મારા ઔરસ પુત્ર નથી ઇત્યાદિ ) ખરી હકીકત તેને કહું. પરન્તુ તે પણ એ સાચુ` માનશે કે નહીં માને? ” આ પ્રમાણે સંકલ્પ કરતી મદનપરવશ તે કનકમાલા મમાર પડી. પ્રદ્યુમ્ને પૂછ્યું, “ માતા ! તમને શી શરીરપીડા છે, જેથી અસ્વસ્થ દેખાઓ છે ? ” એટલે તેણે કહ્યું, “ ભાઇ ! મને માતા કહીને ન એાલાવીશ. જેના તું પુત્ર હાય તે તારી માતા. ” પ્રદ્યુમ્ને કહ્યું, આવું વિપરીત કેમ ખેલે છે ? શું હું તમારે। પુત્ર નથી કે આવું સૂચન કરે છે! ?” કનકમાલાએ કહ્યું, “ સાંભળ, શિલાતલ ઉપર પડેલા અને વાસુદેવના નામથી અંકિત મુદ્રાવાળા તને અમે બન્ને જણાએ જોયા, ઘેર લાવ્યાં. વળી એવું સંભળાય છે કે, ‘કૃષ્ણની પટ્ટરાણી રુકિમણીના પુત્રને જન્મતાં વેત જ કાઇ હરી ગયુ હતુ, ' તેની સાથે પણ તારી પ્રાપ્તિના સમયના મેળ બેસે છે. મુદ્રા પણ કૃષ્ણની જ છે, આથી એમ જણાય છે કે તું તેને પુત્ર છે. તારી કામના કરતી એવી મારી આવી અવસ્થા થઇ છે.” પ્રદ્યુમ્ને કહ્યું, “ માતા ! તમે કહેા છે એવું મે'તા સાંભળ્યું નથી. ચાક્કસ, તમને ધાતુના વિકાર થયેા લાગે છે, તેથી આવું અયેાગ્ય મેલે છે. ” કનકમાલાએ કહ્યુ, “ હરિદત્તક ( કૃષ્ણે આપેલા )! જો તુ મારી અવજ્ઞા કરીશ તે હું મરણુ પામીશ. ” પ્રધુમ્ને કહ્યું, “ તમારે શુ કામ મરવું પડે ? મને મરાવવા ઇચ્છા છે, માટે આવું આલે છે. ” કનકમાલાએ પૂછ્યું, “શું તુ રાજાથી ડરે છે ? ” પ્રદ્યુમ્ને ઉત્તર આપ્યા, “ હા, ડરું છું. ” કનકમાલાએ કહ્યુ, “શા માટે ડરે છે ? સાંભળ—નલિનસહુ નામે નગર છે. ત્યાં રાજા કનકરથ નામે હતેા. તેની માળ્યવતી દેવી હતી. તેના પુત્ર કનકકેતુ નામે છે: એ રાજાની હું કનકમાલા પુત્રી છુ. તે રાજા પુત્રને રાજ્ય આપીને તપેાવનમાં ગયા. વયમાં આવેલી મને તેણે સિદ્ધ એવી પ્રજ્ઞપ્તિ વિદ્યા આપી. અમારી કુલપર પરાગત પ્રકૃતિ વિદ્યા હું તને આપું છું. એથી તુ અજેય થઇશ. ” પ્રદ્યુમ્ને કહ્યું, “ તા ભલે, કૃપા કરીને મને એ વિદ્યા આપે. ” પછી હર્ષ પામેલી કનકમાલાએ સ્નાન કર્યું અને અલિકમ કર્યું, અને સિદ્ધ થયેલી પ્રાપ્તિ વિદ્યા પ્રદ્યુમ્નને આપી. પછી કનકમાલાએ તેને કહ્યું, “ હવે મારી કામના કરો. ” પ્રદ્યુમ્ને કહ્યું, “ માતા ! આ તમે અયેાગ્ય એલે છે. પહેલાં તમે જ મારી માતા અન્યાં હતાં. જો કે તમારા ઉદરમાં હું ઉત્પન્ન
።
*
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org