________________
સુકૃતસાગર યાને માંડવગઢના મહામંત્રીશ્વર,
આવી. તેણીએ ઘી માગ્યું ત્યારે અતિ ચતુર એવા ઝાંઝણે વિચાર્યું કે –“રાજા હમેશાં વેચાતું લઈને ઘી ખાય તે ખોટી રીત છે, તેથી આપત્તિને લાવવામાં દૂતી સમાન આ તેની કુટેવને હું આજે દૂર કરૂં. પાછળથી ગુણ કરનારા મારા પર રાજા ભલે ક્રોધ કરે કે ખુશી થાય.
" छाया मे न तथा वृथा च कुसुमस्तोमस्तथा नोन्नता,
शाखाश्रीन च तादृशी फलभरभ्राजिष्णुता दूरतः । निर्गुण्डीति विवेश विघ्नहतये वैश्वानरं सादरं,. कर्तव्यो ह्युपकार एव कृतिना दग्ध्वाऽपि देहं निजम् ||१॥
નિર્ગુડીએ વિચાર કર્યો કે—મારે છાયા નથી, પુષ્પ આવે છે ખરા પણ તે નકામા છે, શાખાની શભા પણ તેવા પ્રકારની ઉંચી (સારી) નથી, અને ફળોના સમૂહવડે મારી શોભા તો દૂર રહે અર્થાત્ ફળ તે આવતા જ નથી. આ પ્રમાણે વિચાર કરીને તે નિર્ગુડી વિઘને હણવા માટે આદરથી અગ્નિમાં પેસે છે (નગેડીયું તેલ કરવામાં તેને ઉપયોગ થાય છે.) તેથી પંડિત પુરૂષે પિતાના દેહને બાળીને પણ પરોપકાર કરે જોઈએ.”
આમ વિચારીને ઝાંઝણે કહ્યું કે—“જા. રાજાને કહે ઘી નથી.” તે બોલી કે- “રાજા જમવા બેઠા છે તેથી થોડું પણ આપ.” ઝાંઝણે કહ્યું કે–“હે મુગ્ધા ! વારંવાર શું બોલ્યા કરે છે? એક છાંટે પણ ઘી નથી. તેને ગમે તે કર. ” તે સાંભળી શ્યામ મુખવાળી થઈને તે દાસીએ રાજા પાસે જઈ સામંતાદિક સાંભળતાં ઘીને અભાવ કહ્યો. તે સાંભળી રાજા લજજા પામે, અને ક્રોધથી તેણે પેથડને બોલાવવા માટે તત્કાળ પિતાને સેવક મેક, તથા પોતે ભજન કરીને ઉભે થયે. તે રાજપુરૂષે રાજાના કેપનું કારણ જણાવવા પૂર્વક પેથડને બોલાવ્યું, ત્યારે તેણે અત્યંત ભયભીત થઈ વિચાર્યું કે-“મારા ગરીબ ઉપર આજે રાજાને કારણ વિનાને કેપ કેમ થયો હશે ? અથવા તે છઠ્ઠો માસ આવે ત્યારે વાણીયાઓ
૧ નગોડ નામની ઔષધિ. ૨ તેલના મેલ વિગેરે બને.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
